گزینش عمق و فاصله مناسب زهکش‌های زیرزمینی و مقایسه چند معادله زهکشی در کشت برنج

زهکشی میان فصل و پایان فصل در مرحله برداشت برنج دو عملیات مهم مدیریت آبیاری در شالیزار است که به ترتیب سبب افزایش عملکرد محصول وشرایط مناسب تربرای برداشت برنج می شوند. به دلیل شرایط منحصربه فرد اراضی شالیزاری استان گیلان، تصمیم گیری در مورد فاصله (l) و عمق (d) مناسب زهکش های زیرزمینی و معادله مناسب برای تعیین فاصله زهکش ها در اراضی شالیزاری در مرحله زهکشی میان فصل و پایان فصل نیازمند تحقیقات می باشد. بنابراین، در این پژوهش، کارایی فاصله و عمق‌های مختلف زهکش‌های زیرزمینی در کنترل سطح ایستابی و همچنین دقت معادلات ماندگار و غیرماندگار در دو مرحله زهکشی میان فصل و پایان فصل در اراضی شالیزاری گیلان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای مورد مطالعه شامل شش سیستم زهکشی زیرزمینی معمولی (l7.5d0.8، l10d0.8، l15d0.8، l7.5d1، l10d1، l15d1،زهکش سطحی و شاهد (بدون سیستم زهکشی زیرزمینی و سطحی)) بودند. طول کلیه زهکش‌های زیرزمینی 40 متر و جنس لوله‌ها پی‌وی‌سی موج‌دار با قطر 125 میلی‌متر بود. از پوسته برنج به‌عنوان پوشش اطراف لوله های زهکش استفاده شد. نتایج نشان داد که زهکش زیرزمینی با فاصله 15 متر و عمق 80 سانتی متر (به دلیل ایجاد عمق سطح ایستابی مناسب و عملکرد بیشتر) در مرحله زهکشی میان فصل و در زمان برداشت برنج زهکش های با فاصله 10 متر و عمق 80 سانتی متر (به دلیل بیشترین مقاومت به نفوذ پنترومتر و کمترین رطوبت وزنی خاک) به عنوان بهترین تیمار زهکشی در مرحله زهکشی پایان فصل قابل پیشنهاد هستند. معادله داگان، هوخهات و معادله ترکیبی باور و ون شیلفگارد با معادله هوخهات به عنوان معادلات مناسب برای تعیین فاصله زهکش ها در مرحله زهکشی میان فصل به دست آمد. همچنین، برای زهکشی در زمان برداشت برنج، معادله هوخهات، کرکهام، داگان، گلوور دام و معادله ترکیبی باور و ون شیلفگارد با معادله هوخهات به عنوان فرمول مناسب برای تعیین فاصله زهکش های زیرزمینی انتخاب شدند.

Selection of Appropriate Depth and Spacing of Subsurface Drainage and Comparison of Some Drainage Equations in Rice Cultivation

In rice cultivation, midseason and endseason drainage at harvest time  are two important operations of water management which, respectively, increase yield and provide better conditions for harvesting rice. Due to the unique conditions of paddy fields of Guilan province, making decisions about the spacing and depth of drains and proper equation to determine the drainage spacing in paddy field requires research on the midseason and endseason drainage. Therefore, in this research, the efficiency of drains spacing (L) and depth (D) of subsurface drainage in controlling water table and also accuracy of the steady and nonsteady equations were evaluated at midseason and endseason drainage stages in Guilan’s rice fields. Drainage treatments included six conventional subsurface drainage systems with rice husk envelope including drainage system with drain depth of 0.8 m and drain spacing of 7.5 m (L7.5 D0.8),  (L10 D0.8), (L15 D0.8),  (L7.5 D1), (L10 D1), and (L15 D1). All drain lines were 40 m long and made of PVC corrugated pipes with a diameter of 125 mm. Results showed that subsurface drainage with spacing of 15 m and depth of 80 cm (due to the proper water table depth and higher yield) and subsurface drainage with distance of 10 m and depth of 80 cm (due to the highest resistance to pentrometer penetration and the lowest soil moisture content) are recommended as the best drainage treatment for midseason and endseason drainage, respectively. Dagan, Hooghoudt and Bouwer & Van Schilfgaarde equations combined with Hooghoudt equation were suitable equations for determining drainage spacing at midseason drainage stage. Hooghoudt, Kirkham, Dagan, Bouwer & Van Schilfgaarde equations combined with Hooghoudt equation and GloverDumm equation were selected as suitable formulas for determining the spacing of subsurface drains for endseason drainage.