تغییرات زمانی و مکانی آلودگی نیتروژن در زهکش اراضی با کاربری های مختلف در حوضه آبریز شیرود واقع در استان مازندران

مقدمه و هدف: رسوبات ناشی از خاک های فرسایش یافته بر اساس مقدار مواد و عناصر همراه خود اثرات متفاوتی بر محیط دارند. نیتروژن از جمله عناصر غذایی مهمی است که در کشاورزی مصرف زیادی دارد و مصرف بیش از اندازه آن باعث کاهش کیفیت آب ها می شود.مواد و روش ها: هدف این پژوهش اندازه‏ گیری و مقایسه آلودگی نیتروژن خاک در کاربری‏ های اراضی مختلف و رابطه آن با آلودگی زهکش هر کاربری در هنگام بارندگی شدید در حوضه رودخانه بستانکار واقع در شهر شیرود از توابع شهرستان تنکابن استان مازندران است. به این منظور از خاک شش کاربری جنگل، باغ پرتغال، باغ کیوی، باغ گل و گیاه زینتی، کشت برنج و چای در دو فصل بهار و زمستان نمونه برداری شد. سپس از زهکش خارج شده از این اراضی نمونه آب برداشت شد. در نهایت برای بررسی وضعیت رودخانه بستانکار در طول رودخانه از 15 نقطه نیز نمونه آب برداشت شد. مقدار نیتروژن کل، محلول و چسبیده به ذرات در نمونه های آب و خاک اندازه گیری شد.یافته ها: نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که مقادیر نیتروژن در زهکش ‏ها در بهار نسبت به زمستان در برخی نقاط افزایش دو تا سه برابری داشته است که علت این موضوع را می توان به فعالیت‏ هایی کشاورزی مانند کودهی و شخم در این بازه زمانی نسبت داد. بیشترین و کمترین غلظت نیتروژن در بهار مربوط به اراضی تحت کشت گل و جنگل به ترتیب معادل 6/60  و 0/30 میلی گرم بر لیتر بود.نتیجه گیری: برای کنترل خروجی نیتروژن و آلودگی نیتروژن در خاک حوضه مورد مطالعه بایستی میزان مصرف کودهای نیتروژنی در منطقه بر اساس نیاز گیاه و نتایج آزمون خاک انجام گردد. 

investigation of temporal and spatial changes of nitrogen pollution in drainage of lands with different land-uses in shirood watershed located in mazandaran province

introduction and objective: sediment of eroded soils have different effect on environment based on amount of materials and elements. nitrogen is an important nutrient that use a lot in agriculture and excessive use of this cause reduce the waters quality.material and methods: this project aim is measurement and comparison of soil nitrogen pollution in different land use and relation between each land use drainage pollution when weather is rainy in area of bostankar river that is located in shirod city one of the functions of tonekabon of mazandaran province. because of this, soil was sampled from six land use; forest, orange garden, kiwi garden, flower garden, rice and tea farms at winter and spring. then, a water sample was taken from these lands’ drainages. eventually, for checking of bostankar river situation, water samples wat also taken at 15 points along the river. amount of total nitrogen, soluble and clinging were measured at water and soil samples.results: results showed that nitrogen amount in drainages at spring were increased than winter, that reason of this matter can be agriculture activities like fertilization and tillage in this period of time. maximum and minimum nitrogen amount in spring relate to flower garden and forest, equal 6.60 and 0.30 mg/lit, respectively.conclusion: for controlling the nitrogen output and nitrogen pollution at area of study soil, amount of nitrogen fertilizer use should be based on plant need and soil test result.