بررسی تاثیر عملیات آبخیزداری بر تغییر فرسایش و کلاس رسوبدهی، با استفاده از مدل تجربی mpsiac در مناطق نیمه خشک

مقدمه و هدف: فرسایش خاک از جمله فرآیند هایی است که منابع آب و خاک کشور ما را به صورت مستقیم و غیر مستقیم شدیدا تهدید می کند. هر چند این پدیده طبیعی بوده و جلوگیری از آن امکان پذیر نمی باشد، لیکن شناخت تمام فرآیند های فرسایش و عواملی که در تولید رسوب ومیزان فرسایش حوزه های آبخیز دخیل هستند بسیار مهم می باشد. هدف این تحقیق ارزیابی اثرات عملیات حفاظتی بر روی تغییر فرسایش و کلاس رسوب دهی زیر حوضه های آبخیز دره مرید می باشد. مواد و روش ها: منطقه موردمطالعه در حوزه آبخیز دره مرید قرارگرفته است که از زیر حوضه  های هلیل  رود در شهرستان بافت بخش مرکزی، دهستان کیسکان روستای دره مرید در استان کرمان واقع شده است، در این مطالعه از روش محاسبه مجدد بعضی از پارامترهای مدل mpsiac قبل و بعد از اجرای عملیات حفاظتی استفاده شد. بعد از تعیین محل های اجرای عملیات حفاظتی اقدام به تهیه نقشه های توصیفی از عوامل مدل تجربی در زمان قبل و بعد از اجرای عملیات حفاظتی گردید و سپس مقدار رسوب قبل و بعد از عملیات حفاظتی در هر زیرحوضه محاسبه شد. یافته ها: میزان رسوب در زیرحوضه های شماره 1، 2، 3، 4 و کل حوضه به ترتیب از 1094/05، 697/60، 670/25، 576/88  و 932/42 به 516/79، 386/70، 398/47، 444/81 و 663/35 مترمکعب در کیلومتر مربع و یا به عبارت دیگر مقدار رسوب به ترتیب در زیر حوضه های شماره 1، 2، 3، 4 و کل حوضه 52/77، 44/57، 40/55، 22/89 و 28/86 درصد تقلیل پیدا کرد. در مورد کلاس رسوب دهی نتایج نشان داد که در زیرحوضه های 2، 3 و 4 کلاس رسوب دهی از درجه 4 به درجه 3 تقلیل پیدا کرده و در زیرحوضه 1 و کل حوضه کلاس رسوب دهی از نوع درجه 3 بوده و تغییری حاصل نشده است. نتیجه گیری: بعد از اطمینان از نرمال بودن داده  ها به روش کلومو-اسمیرنوف با استفاده از شاخص‌های آماری توصیفی و آزمون t جفتی در نرم  افزار spss17 به تجزیه  وتحلیل نتایج و بررسی معنی  داری تغییرات پرداخته شد. نتایج تحلیل آماری نشان داد که اختلاف میانگین ها صفر نمی باشد و در نتیجه فرض صفر رد می شود. به عبارت دیگر با توجه به مقدار میانگین ها اجرای عملیات حفاظتی تاثیر مثبت بر روی کاهش کلاس رسوب دهی و مقدار فرسایش داشته است و داده ها در سطح 95 درصد، از  79 درصد همبستگی برخوردار بودند.

investigation of the effect of watershed management operations on erosion change and sedimentation class, using mpsiac experimental model in semi-arid regions

introduction and objective: soil erosion is one of the processes that directly and indirectly threatens our country’s water and soil resources. although this phenomenon is natural and it is not possible to prevent it, but it is very important to know all the erosion processes and factors that are involved in the production of sediment and the rate of erosion of watersheds. main objective of this study is to evaluate the effects of conservation operations on the change of erosion and sedimentation class in morid valley watershed in kerman province.material and methods: the study area is located in darreh morid watershed, which is located below the halilrud basins in baft city, central part, kiskan village, darreh morid village, kerman province. in this study, the method of recalculation of some parameters of the mpsiac model before and after the implementation of conservation operations was used. after determining the locations of conservation operations, maps of experimental model factors were prepared before and after conservation operations, and then the amount of sediment before and after conservation operations in each sub-basin was calculated.results: the amount of sediment in sub-basins 1, 2, 3 and 4 decreased from 1094.05, 697.60, 670.25 and 576.88 to 516.79, 386.70, 398.47 and 444.81 cubic meters per square kilometer, respectively. meanwhile the amount of sediment in the whole basin reduced from 932.42 to 663.35 cubic meters per square kilometer. regarding sedimentation class, the results showed that in sub-basins 2, 3 and 4, it was reduced from ⅳ to ⅲ. there is no change in sub-basin 1 and the whole basin.conclusion: after ensuring the normality of the data by klomo-smirnov method using descriptive statistical indices and paired t-test in spss17 software, the results were analyzed and significant changes were performed. the results indicated that the difference between the means is not zero and therefore the zero assumption is rejected. in other words, according to the averages, the implementation of conservation operations had a positive effect on reducing the sedimentation class and the amount of erosion, and the data had a correlation of 79%.