پهنه بندی خطر زمین لغزش به روش تراکم سطح و تحلیل سلسله مراتبی جهت ارزیابی مسیرجاده طراحی شده سری چلیر جنگل خیرود

شبکه جاده‌های جنگلی به عنوان یکی از ارکان مهمِ سازماندهی زمین در مدیریت منابع جنگلی نقش کلیدی دارند، از سوی دیگر جاده‌ها، بیشترین میزان هزینه‌های اجرایی و محیط زیستی را نیز به دنبال دارند. جاده سازی بر روی خاک‌های ناپایدار جنگلی عامل افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری جاده در آینده و همچنین خسارات جبران ناپذیر محیط زیستی از جمله فرسایش خاک است. در این رهگذر، انجام پهنه‌بندی خطر زمین لغزش می‌تواند ابزاری کارا در جهت کاهش خسارات و هزینه‌های مذکور باشد. هدف ‌از این مطالعه، پهنه‌بندی خطر زمین لغزش در سری چلیر جنگل خیرود به‌منظور بررسی مسیر جاده‌های جنگلی طراحی شده‌است، تا مسافت‌های پر‌خطر جاده به عنوان قسمی از یک عارضه خطی، مشخص و با به کار بستن توجه مضاعف، از خسارات جبران ناپذیر محیط زیستی و هزینه‌های تعمیر و نگهداری جاده در آینده کاست. در این مطالعه، جاده‌های ساخته شده و جاده‌های پیش‌بینی شده در سری چلیر جنگل خیرود با وسعت بیش از 1720 هکتار مورد بررسی قرار گرفته است، برای این سری جنگلی، میزان 38 کیلومتر جاده پیش‌بینی شده که 14 کیلومتر از آن ساخته شده است، به این منظور ابتدا عوامل شیب، جهت، فاصله‌از گسل، فاصله‌از جاده، فاصله‌از آبراهه، ساختار زمین‌شناسی و جنس خاک تحت عنوان عوامل موثر در وقوع لغزش‌ها شناسایی و به کمک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، بر اساس نظر کارشناسان مورد ارجحیت بندی و وزن‌دهی قرار گرفت. در گام بعد، نقشه‌های مورد نیاز تهیه و با لغزش‌های موجود در منطقه که با استفاده از مطالعه میدانی (gps) برداشت شده، روی هم اندازی شد. طبقات نقشه‌ زیر معیارهای تهیه شده بر‌اساس ویژگی‌های لغزش‌ها (با توجه به مساحت لغزش در هر طبقه) به روش تراکم سطح وزن‌دهی شدند، سپس نقشه ی وزن دهی شده زیر معیارها بر اساس وزن معیار‌ها که به وسیله‌ی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تهیه شده بود در محیط gis arc با یک دیگر تلفیق و نقشه پهنه‌بندی خطر زمین لغزش منطقه مورد مطالعه در پنج طبقه از بسیار پر خطر تا کم خطر تهیه شد. نهایتاً با قرار دادن نقشه جاده‌های ساخته و طراحی شده بر روی نقشه پهنه‌بندی به دست آمده، مسافت هایی تحت عنوان مسافت های با خطر زیاد و بسیار زیاد شناسایی و استخراج شد. نتایج اولویت بندی عوامل نشان داد که شیب و فاصله از آبراهه با وزن های 0/22 و 0.19 دارای بیشترین تاثیر و فاصله از گسل و فاصله از جاده با وزن‌های 0/096 و 0/085 دارای کمترین میزان اثر در وقوع زمین لغزش‌ها بوده‌اند. همچنین نتایج تحلیل جاده‌ها نشان داد از حدود 38 کیلومتر جاده طراحی شده، حدود 21 کیلومتر در کلاسه های خطر زیاد و خیلی زیاد واقع شده‌اند و میزان 11 کیلومتر نیز در کلاسه های خطر کم و خیلی کم قرار دارند، مسافتی در حدود 6 کیلومتر از این شبکه جاده هم در کلاسه خطر متوسط قرار دارد که نشان از اهمیت مطالعات پایداری دامنه‌ها در این عرصه از جمله بررسی دانه‌بندی، میزان خمیرایی خاک و سایر ویژگی های مکانیکی آن، پیش از هرگونه عملیات ساختمانی می‌باشد.

Landslide Hazard Zoning by Density Area Model and Hierarchical Analysis to Assess the Pathway Designed for the Chellir District in the Khayrud Forest

As one of the most important pillars of the land organization, the Forest Road Network plays a key role in the management of forest resources, and on the other hand, roads have the highest rate of administrative and environmental costs. Road construction on unstable forest soils will increase road maintenance costs in the future, as well as irreparable environmental damage, including soil erosion. The aim of this study is to assess the risk of landslides in the Challeir Forest in the Khairud Forest in order to study the design of forested roads, to highrisk road distances as part of a linear complication, identified and with double attention, from irreparable damage to environmental repairs and costs. In this study, designed and projected roads in the Chellir district of Khairud forest with an area of more than 1720 hectares have been studied, in the study area, 38 km of roads have been predicted and 14 km of which have been constructed. Initially, slope factors, direction, distance from the fault, distance from the road, distance from the streams, geological structure, and soil type were identified as effective factors in landslides and with the help of the hierarchical analysis process, were evaluated and weighted according to experts. In the next step, the required maps were prepared in the Arc GIS and classified according to previous studies, and the slips in the area, which were harvested using the field study (GPS), were compared. Then, the submaps of the subcriteria were weighted according to the characteristics of the slips (according to the slip area in each floor) by the density area model, then the map of the subcriteria was weighted according to the subcriteria measured by the hierarchical analysis process. The Arc GIS was integrated with each other and the landslide hazard zoning map of the study area was prepared on five classifications from high risk to low risk. Finally, by placing the road map made and designed on the obtained zoning map, the distance of the roads on different classes of the hazard was extracted. The prioritization results of the factors showed that the slope and distance from the waterway with weights of 0.22 and 0.19 they had the greatest impact and distance from the fault and distance from the road with weights of 0.096 and 0.085 had the lowest effect on landslides. Also, the results of road analysis showed that out of about 38 km of road designed, about 21 km is located in high and very highrisk classes and 11 km is in low and very lowrisk classes, a distance of about 6 km from this road network is also in the middlerisk class, indicating the importance of domain sustainability studies in this area, including grain seeding, soil kneading rate, and other mechanical properties, before any construction operations.