شناسایی مناطق بحرانی و ارزیابی بهترین راهکارهای مدیریتی در راستای کنترل بار مواد مغذی حوزه رودخانه ی دز با استفاده از مدل Swat

استفاده از بهترین راهکارهای مدیریتی (bmps) روشی مناسب برای کنترل آلودگی در خروجی حوزه ها می باشد که البته اعمال این راهکارها مستلزم صرف هزینه است. به همین جهت اولویت بندی این راهکارها (بالاخص در مناطقی که با کمبود منابع مواجه است) برحسب میزان کاهش آلودگی، و اعمال آن ها در مناطق بحرانی حوزه به کارایی و کفایت این روش ها کمک شایانی خواهد کرد. در این تحقیق مدل مفهومی swat با استفاده از داده های بلندمدت هواشناسی، سد، مدیریتی کشاورزی و آبدهی رودخانه دز، به عنوان مدل شبیه ساز حوزه انتخاب شده است. نتایج واسنجی و صحت سنجی مدل swat بیانگر قابل اعتمادبودن این مدل جهت شبیه سازی حوزه ی آبریز دز می باشد. این نتایج برای دبی، فسفر کل و نیترات کاملاً رضایت بخش بوده ولی برای رسوب چندان مناسب نبوده است. همچنین تفکیک پارامترهای موثر بر متغیرها با توجه به زیرحوزه های موثر بر هر ایستگاه پایش بر روی کیفیت نتایج واسنجی و صحت سنجی مطلوب بوده است. بررسی نتایج واسنجی مدل در سال های نرمال، ترسالی ها و خشکسالی ها حاکی از اعتماد بیشتر به نتایج مدل در ترسالی ها می باشد. شناسایی مناطق بحرانی نیز با روش شاخص تکی بر پایه ی میزان بار آلودگی تولیدشده منطقه و همچنین سه شاخص ترکیبی انجام شده است. در نهایت راهکار فیلتراسیون گیاهی موثرترین روش در کاهش عناصر وابسته به عنصر نیتروژن و راهکار افزایش قطر d50 ذرات نیز موثرترین روش در کاهش عناصر وابسته به عنصر فسفر می باشد. زیر حوزه ی پایین دست شهر دزفول که علاوه بر فعالیت های کشاورزی عمده، پساب کارخانه نیشکر نیز به آن ریخته می شود به عنوان بحرانی ترین زیر حوزه شناسایی شده است.

Identifying Critical Sources and Evaluate the Best Management Practices to Control Nutrient Load of the Dez River Basin Using the SWAT Model

Using the best management strategies (BMPs) is a useful way to control pollutions at the watershed outlets, which, of course, requires spending costs. Prioritizing these strategies (especially in areas with scarce resources) will greatly contribute to the efficiency and adequacy of these methods in terms of reducing pollution and their application in critical areas. In this research, the SWAT conceptual model has been selected as the simulating model, using the longterm data including meteorological, dam, agricultural management and Dez river flow. The results of SWAT model calibration and validation indicate that this model is reliable for simulating the Dez catchment area. These results were quite satisfactory for discharge, total phosphorus and nitrate, but not very suitable for sediment load. Also, the separation of the parameters affecting the variables, on the quality of the results of the calibration and validation has been desirable. Examining the modeling results in normal, wet and dry water years indicate more confidence in the results of the model in wet periods. Identification of critical areas has also been done with a single index methods based on the amount of pollution load produced in the basin, as well as three combined indicators. Finally, the practice of plant filtration is the most effective method in reducing the nitrogen load and the practice of increasing the D50 of soil particles is also the most effective method in reducing the phosphorus load. The subbasin downstream of the city of Dezful, which has a major agricultural activities and included the sugarcane factory effluent, has been identified as the most critical subbasin.