ارزیابی شاخص خشکسالی spei و تحلیل روند با استفاده از روش‌های ناپارامتریک در ایستگاه‌های منتخب حوزه آبریز دریاچه ارومیه

شناخت روند و هم‌چنین ویژگی‌های خشکسالی نقش مهمی در توسعه و مدیریت منابع آب دارد. در این پژوهش ویژگی‌های زمانی مکانی شاخص‌خشکسالی speiدر مقیاس ‌کوتاه‌‌‌مدت، میان مدت، بلند مدت و سالانه ((spei3, spei6, spei9 بر اساس داده‌های دما و بارش در 4 ایستگاه سینوپتیک منتخب (تبریز، ارومیه، مهاباد، اهر) طی دوره 26 ساله (20131988) در حوزه دریاچه ارومیه مورد بررسی قرار گرفت. هم‌چنین به منظور بررسی روند شاخص spei از آزمون منکندال و روش گرافیکی lowess به ترتیب در مقیاس ماهانه، سالانه، استفاده شده است. که در تمامی ایستگاه‌های سینوپتیک منتخب حوزه دریاچه ارومیه با توجه به افزایش روند مقدار دما و کاهش روند بارندگی، خشکسالی روند افزایشی داشته و شاخص spei ماهانه نیز در هر سه مقیاس زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت روند نزولی (افزایش خشکسالی) داشته است و تعدادی از ماه‌ها روند نزولی در سطح 95% معنی‌دار بوده و با افزایش مقیاس زمانی روند معنی‌داری ماه‌های مورد مطالعه ایستگاه‌های منتخب افزایش می‌یابد. هم‌چنین روند سالانه خشکسالی در ایستگاه سینوپتیک مهاباد دارای شیب نزولی بیش‌تری (افزایش خشکسالی) بوده و در هر سه مقیاس زمانی نیز روند خشکسالی در ایستگاه مهاباد روند نزولی نسبت به سایر ایستگاه‌های منتخب داشته است و بر اساس نتایج سالانه شاخص spei طولانی‌ترین دوره رطوبتی از سال 1990 تا 1995 قابل تشخیص می‌باشد که شروع خشکسالی از سال 1995 می‌باشد که شدید‌ترین مقدار خشکسالی مربوط به ایستگاه‌های ارومیه و اهر می‌باشد که در سال 2001 اتفاق افتاده است. هم‌چنین طولانی‌ترین دوره خشکسالی (متوسط، شدید، بسیار شدید) در هر سه مقیاس زمانی مربوط به ایستگاه مهاباد می‌باشد که ایستگاه مهاباد اولویت اول را از نظر افزایش روند خشکسالی و ایستگاه ارومیه اولویت آخرین را دارد.

Evaluation of SPEI Drought Index and Trend Analysis Using Nonparametric Methods in the Selected Stations of Urmia lake Basin

Identification of trend and drought characteristics play an important role in the development and management of water resources. In this study, the spatiotemporal characteristics of SPEI index in short, medium, long and annual scales (SPEI3, SPEI6 and SPEI9) in Urmia Lake basin were investigated. for this purpose, temperature and precipitation data from 4 synoptic stations of Tabriz, Urmia, Mahabad, Ahar during 26 years (19881983) were used. MannKendall test and LOWESS graphical method on monthly, yearly scale were used to evaluate SPEI index trend. Drought trend increased in all synoptic stations studied and monthly SPEI index decreased in all three short, medium and long term time scales (drought increase).The annual drought trend at Mahabad Synoptic Station also increased drought, and at all three time scales the drought trend at Mahabad station was downward compared to other selected stations. Based on the annual results of the SPEI index, the longest humidity period from 1990 to 1995 is detectable. The most severe drought was in 2001 in Urmia and Ahar stations. Also, the longest drought period (moderate, severe, very severe) on the time scales is at Mahabad Station. and Mahabad station is the first priority in terms of increasing drought process and Urmia station is the last priority.