شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی در طرح‌های آبخیزداری حوزه آبخیز نیریج

مشارکت مردم در پروژه های توسعه آبخیز، سبب کاهش هزینه های اجرایی و اجرای موثرتر پروژه‌های اجرایی می‌شود. عوامل متعددی می‌توانند باعث عدم مشارکت مردمی در طرح‌های آبخیزداری گردند که هدف از پژوهش حاضر شناسایی، طبقه‌بندی و نیز اولویت‌بندی آنها در حوزه نیریج از دیدگاه آبخیزنشینان و کارشناسان است. بدین‌منظور ابتدا این عوامل بر اساس مرور منابع، پرسش از کارشناسان و نیز مراجعه به منطقه و مصاحبه حضوری با ساکنان و بهره‌برداران منطقه مشخص و طبقه بندی شد. در مرحله بعد، پرسش نامه های دو به دو زوجی و لیکرت به‌عنوان ابزار اندازه‌گیری تهیه و روایی پرسش‌نامه‌ها مبتنی بر نظرات خبرگان تایید شد. در نهایت پس از تعیین حجم نمونه توسط فرمول کوکران و تکمیل پرسش‌نامه‌ها، با کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و نیز آزمون فریدمن، شاخص‌ها و زیرشاخص های موثر بر عدم مشارکت پایدار مردمی در طرح‌های آبخیزداری حوزه نیریج اولویت‌بندی شد. نتایج نشان داد که در حوزه نیریج از منظر خبرگان و مردم، شاخص‌های مدیریتی و اقتصادی نقش بیشتری را در عدم مشارکت مردم نسبت به شاخص‌های اجتماعی و آموزشی و ترویجی دارند. نتایج رتبه‌بندی زیرشاخص ها حاکی از تفاوت اهمیت زیرشاخص‌ها داشته و علاوه بر آن، میزان اهمیت زیرشاخص‌ها نیز از منظر دو گروه کارشناسان و جوامع محلی، مورد اختلاف است. از منظر کارشناسان، زیرشاخص‌های عدم تخصیص کامل اعتبارات اجرایی در زمان مقرر و اختلافات محلی و قومی به ترتیب بیشینه و کمینه اهمیت را دارند در حالی‌که جوامع محلی زیرشاخص‌های عدم نظرخواهی از ذینفعان در مراحل طراحی و تدوین پروژه‌ها و عدم اعتماد نسبت به نتایج پروژه‌ها را دارای بیشترین و کمترین رتبه معرفی نموده‌اند. نتیجه کلی اینکه نظرسنجی از جوامع محلی، تمرکززدایی قدرت تصمیم‌گیری، فعالیت سمن‌ها و آموزش بهره‌برداران به همراه عواملی چون اجرای پروژه های چندمنظوره و درنظرداشتن منافع آبخیزنشینان می‌تواند زمینه‌ساز اعتماد و جلب مشارکت فعال مردم در پروژه‌های آبخیزداری حوزه گردد.

Identification and Prioritization of Effective Factors on Preventing Participation of Rural Societies in watershed Management Plans Case Study (Niarij Watershed of Qazvin Province)

Peoples rsquo; participation in watershed development projects, in addition to reducing operating costs, can lead to more effective project implementation. Various factors causes the lack of public participation in watershed development projects. The purpose of this study was to identify, classify and prioritize these factors based on local people as well as experts viewpoints in Niarij watershed of Qazvin province. So first, these factors were identified and categorized based on the previous studies, interviews with experts, and residents and stakeholders of the watershed. Then, pairwise comparisons and likert questionnaires were prepared as a measuring tool and the validity of the questionnaires was confirmed based on the opinions of the experts. In the next step, the sample size was determined by Cochran formula and the questionnaires were completed. Finally, the indicators and subindicators which preventing the participation of the people were prioritized using Fuzzy Analytical Hierarchy Process and Friedman Test. The results showed that, from the perspective of both groups of experts and peoples, management and economic indicators have a greater role in preventing people participation in relation to social and educational indicators. The results were also indicated some differences in the importance of the subindices from the perspective of the two groups. From the expertschr('39') perspective, lack of full allocation of operating funds on time and local and tribal disputes are the most and least important, respectively. But from the local communities point of view, the subindices lack of stakeholders consultation in the design and development of projects and mistrust about the benefits of projects are ranked as the most and least important, respectively. The overall conclusion is that factors such as stakeholder consultation, decentralization of decisionmaking from the headquarters, NGOs activities and training of local communities along with the considering the benefits of stakeholders, and multipurpose projects can provide the basis for local peoples rsquo; trust and will result in participation of people in the watershed development projects.