بررسی پیامدهای مثبت و منفی طرح های انتقال آب بین حوضه ای

یکی از چالش های جدی در طرح های انتقال آب بین حوضه ای وجود پیامدهای گوناگون است که به علت نقش و اثربخشی متفاوت هر یک از آنها در اجرا، مشکلات زیادی را در زمینه های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی به وجود آورده است. لذا هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت بندی پیامدهای مثبت و منفی طرح های انتقال آب بین حوضه ای با استفاده از نظر 41 نفر از خِبرگان و متخصصین مرتبط با حوزه ی آب و اعضای هیات علمی متخصص در این امر بوده است. در این راستا، از پرسشنامه ای محقق ساخته به منظور شناسایی پیامدهای موثر و حائز اهمیت در طرح های انتقال آب بین حوضه ای از سه دیدگاه محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی و از تکنیک اِنتروپی (entropy) به منظور محاسبه وزن آن ها استفاده شده است. در ادامه از تکنیک ترجیحات بر اساس مشابهت به راه حل ایده‌آل (topsis) برای اولویت بندی پیامدهای موثر استفاده گردید. تجزیه و تحلیل یافته های این پژوهش با استفاده از تکمیل 41 پرسشنامه، 29 پیامد (شاخص) را از جنبه های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی برای طرح های انتقال آب بین حوضه ای شناسایی نموده است که شامل 9 پیامد محیط زیستی، 7 پیامد اقتصادی و 13 پیامد اجتماعی جهت ارزیابی طرح های انتقال آب بین حوضه ای بوده است. نتایج وزن دهی پیامدها با استفاده از تکنیک اِنتروپی نشان داد که جنبه اجتماعی با وزن (0.44744)، جنبه محیط زیستی با وزن (0.31102) و جنبه اقتصادی با وزن (0.24153) و از جنبه محیط زیستی پیامد نابودی حیات باتلاق ها و تالاب در پایین دست آبخیزهای مبدا با وزن (0.034655)، از جنبه اقتصادی پیامد هزینه سنگین ساختاری (ایستگاه پمپاژ، احداث تونل و لوله گذاری، آب شیرین کن و ... ) با وزن (0.03462) و از جنبه اجتماعی پیامد اعتراضات، مناقشات، منازعات اجتماعی، قومی و احساس تبعیض در جامعه با وزن (0.03465) به ترتیب بیشترین وزن را در بین سایر پیامدها به خود اختصاص داده اند. همچنین، نتایج اولویت بندی پیامدها با تکنیک topsis نیز نشان داد پیامدهای اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی به ترتیب دارای اهمیت و اولویت بالایی در طرح های انتقال آب بین حوضه ای می باشند. نتایج کلی حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که پیامدهای مثبت و منفی طرح ه ای انتقال آب بین حوضه ای باید حتماً توسط سازمان مرتبط با حوزه ی آب جهت نظارت و حفظ پایداری اکوسیستم های طبیعی و نیل به اهداف توسعه ی پایدار مد نظر قرار گیرد.

Investigating of the Positive and Negative Consequencesm of Inter-basin Water Transfer Plans

One of the serious challenges in interbasin water transfer plans is the existence of various complex which, due to their different roles and effectiveness in implementation, have caused many problems in the environmental, economical, cultural, social, technical fields.Therefore, the aim of this study was to identify and prioritize effective consequences in inter basin water transfer plans using the opinions of 41 experts and specialize expert faculty members in this field. In this regard, a researchermade questionnaire was used to identify the effective and important consequences of interbasin water transfer plans from three environmental, economic and social perspectives and the entropy technique was used to calculate their weight. In the following, the preferential technique based on similarity with the ideal solution (TOPSIS) was used to prioritize of effective consequences. The analysis of the findings of this study by completing the questionnaire identified 29 consequences (indicator) from environmental, economic, social aspects for interbasin water transmission projects, including 9 ecological consequence, 7 economic consequence and 13 social consequence for evaluating inter basin water transfer plans. The results of weighing the consequences using the Entropy technique showed that the sociol consequence with weight (0.44744), environmental consequence with weight (0.31102) and economic consequence with weight (0.24153) among the consequences. From the environmental point of view of the destruction of swamp and wetland life downstream of the orgine watersheds consequence with weight (0.034655), economically point of view of heavy structural cost (pumping station, tunneling and piping, desalination, etc.) with weight (0.03462) consequences and socially the consequence of protests, disputes, social, ethnic conflicts, and discrimination in a society with weight (0.03465) have the highest weight among other consequences respectively. The overall results of this study indicated that the positive and negative consequences of interbasin water transfer schemes must be considered by the waterrelated organization to monitor and maintain the sustainability of natural ecosystems and achieve sustainable development goals.