پایش تغییرات ناشی از احداث سد البرز بر پوشش گیاهی و کاربری اراضی به کمک سنجش از دور و سامانه های اطلاعات جغرافیایی

احداث سدهای بزرگی مانند سد مخزنی البرز علاوه بر تامین آب در بخش های شرب و کشاورزی، بدون شک با تغییرات فراوان بر اکوسیستم های طبیعی همراه است. شناخت و آگاهی از این تغییرات به منظور برنامه ریزی و مدیریت پایدار مناطق تحت تاثیر سد، امری ضروری است. استفاده توامان همزمان از فناوری های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، یکی از روش های رایج در امر پایش تغییرات منطقه به شمار می رود. در این راستا، هدف این مطالعه بررسی اثر احداث و آبگیری سد البرز بر تغییرات پوشش گیاهی و کاربری اراضی به کمک سنجش از دور و سامانه های اطلاعات جغرافیایی می باشد. بدین منظور، دو تصویر ماهواره ای لندست در دوره 22 ساله (مربوط به سال های 1994 و 2016 میلادی) با اعمال تصحیح رادیومتریک و اتمسفری به کار گرفته شد؛ به گونه ای که گویای تغییرات پوشش گیاهی و کاربری اراضی پیش و پس از احداث و آبگیری سد باشد. سپس با استفاده از روش طبقه بندی نظارت شده ماشین بردار پشتیبان، نقشه پوشش گیاهی و کاربری اراضی تهیه و دقت طبقه بندی ها نیز ارزیابی گردید و تحلیل تغییرات زمانی پوشش گیاهی و کاربری اراضی با تولید نقشه آشکارسازی تغییرات، انجام شد. همین طور، به منظور بررسی تغییرات مکانی انواع کلاس های پوشش گیاهی و کاربری، از شاخص آماری lq استفاده شد. مطابق نتایج، طی گذشت دو دهه، مساحت پوشش گیاهی جنگلی در منطقه 22.7 هکتار (1.9 درصد) افزایش، مساحت کاربری کشاورزی و مرتع و همین طور نواحی ساخت و ساز به ترتیب 735.66 هکتار (6.83 درصد) و 17.82 هکتار (0.1 درصد) کاهش داشته و مساحت پوشش آبی که با آبگیری سد و شبکه، طبقات مذکور را به زیر آب برده، 530.37 هکتار (5.4 درصد) به دست آمد. بررسی تغییرات الگوی مکانی پوشش گیاهی و کاربری های اراضی نیز نشان داد که بیشترین تغییرات در بخش بالادست (محل مخزن سد) با lq معادل با 1.68 رخ داده که متعلق به پوشش آبی است که این امر به وضوح نشانگر تاثیر احداث و آبگیری سد البرز در تغییرات پوشش گیاهی و کاربری اراضی در بخش بالادست این سد است.

Monitoring of Changes Caused by the Construction of the Alborz Dam on Land Cover and Land Use Through Remote Sensing and Geographic Information Systems

The construction of large dams such as the Alborz Reservoir Dam in spite of water supply in drinking and agricultural sectors is undoubtedly associated with large changes in natural ecosystems. Knowing and awareness of these changes is essential in order to plan and manage sustainable areas affected by the dam. simultaneous use of remote sensing and geographic information technology is one of the common methods for monitoring changes in the region. In this regard, the purpose of this study is to investigate the relationship between land cover / land use changes by constructing and dewatering of Alborz Dam using remote sensing and geographic information systems. To this end, two Landsat satellite images were used during the 22year period (1994 and 2016) by applying radiometric and atmospheric correction as illustrating the changes in land cover / land use of the region before and after constructing. Then, , land cover/land use maps were produced by using the supervised classification method of the support vector machine and the accuracy of the classifications were evaluated and Analysis of timevaryings land cover / land use was also performed by producing of change detection map.In addition to, LQ index was used to study the spatial variations of different land cover / land use classes. According to the results, over two decades, the area of ​​forest cover increased by 22.7 hectares, the area of ​​agriculture and pasture, as well as construction areas decreased by 735.66 hectares and 17.82 hectares respectively and the area of water which has submerged the above classes, was 530.37 hectars. Investigating the changes in the spatial pattern of land cover / land use showed that the most changes in the upstream side (dam reservoir) with LQ equal to 1.68, belongs to the water, which clearly indicates the effect of Alborz dam construction and dewatering on ​​land cover / land use changes at upstream side of the dam.