ارزیابی عملکرد روش تحلیل عاملی در اولویت بندی سیل خیزی زیر حوضه های دامنه شمالی الوند همدان

شناسایی و تعیین پتانسیل سیل و اولویت بندی درجه سیل خیزی زیرحوضه‌ها از دیدگاه مدیریت حوزه‌های آبخیز، پروژه های کنترل سیلاب و آبخیزداری از اهمیت فراوانی برخوردار است. در بسیاری از حوزه های آبخیز، بررسی و تعیین میزان تاثیر هر یک از عوامل در ایجاد سیلاب خروجی، به ویژه در زیرحوضه ای فاقد ایستگاه هیدرومتری اغلب با مشکلات زیادی مواجه است. هدف این پژوهش بررسی پارامترهای موثر در وقوع سیلاب در زیرحوزه های آبخیز کوشک آباد و مقایسه دو روش تحلیل عاملی و روش استدلالی در اولویت بندی سیل می باشد. حوزه آبخیز کوشک آباد در قسمت مرکزی استان همدان، ازنظر ﻫﻴﺪﺭﻭﻟﻮﮊیکی بخﺶ ﺍﺻﻠﻲ ﺣﻮﺿﻪ ﺁﺑﺮﻳﺰ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪ ﻗﺮﻩ ﭼﺎﻱ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ می‌دهد ﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻃﻲ ﻣﺴﻴﺮﻱ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎﭼﻪ ﻗﻢ می‌ریزد. در این پژوهش جهت تعیین پتانسیل سیل خیزی زیرحوضه‌ها و اولویت بندی آنها، در مرحله اول پس از استخراج ویژگی های اقلیمی و فیزیوگرافی زیر حوضه ها، ابتدا با استفاده از روش تحلیل عاملی نقشه پتانسیل سیل زیر حوضه ها تهیه و ترسیم گردید. سپس با استفاده از روش فرمول استدلالی در تخمین ضریب رواناب، شدت سیل خیزی زیر حوضه ها نیز با در نظر گرفتن عوامل موثر در ضریب رواناب حوضه ازقبیل، شیب، کاربری اراضی و وضعیت خاک منطقه تعیین گردید و نقشه پتانسیل و اولویت بندی سیلاب زیر حوضه ها تهیه و ترسیم گردیدند. مقایسه نتایج حاصل از دو روش نشان می دهد که نقشه پتانسیل سیل خیزی زیر حوضه ها با استفاده از روش تحلیل عاملی انطباق زیادی با نقشه پتانسیل سیل خیزی زیر حوضه ها به روش فرمول استدلالی دارد. همچنین نتایج نهایی اولویت بندی در هر دو روش مشخص نمود که زیر حوضه های ابرو، یلفان، مریانج و دره مرادبیک با شدت سیل خیزی زیاد تا نسبتا زیاد در اولویت اول تا چهارم قرار دارند و زیر حوضه های سیا کمر و قره آقاج با شدت سیل خیزی نسبتا کم تا کم در اولویت هشتم تا دهم قرار دارند.

Evaluation of Factor Analysis Method in Prioritizing Flood in Northern Sub-basins of Alvand Hamedan

Identifying and determining the flood potential and prioritizing of the flood discharge in the subbasins is very important in terms of watershed management, flood control and watershed management projects. In many watersheds, it is difficult to investigate and determine the impact of each of the factors and even upstream subbasins on creating an outlet flood, especially in the subbasins without hydrometric station. The purpose of this study was to investigate the effective parameters in the occurrence of flood in the subbasins of Koshkabad watershed and compare the two methods of Factor analysis and rational method for flood priority. Koshkabad Basin is located in the central part of the Hamedan province and hydrologically is the main part of the Gharachay basin that it flows into the Qom lake. In this study, to determine the potential of flood subbasins and their prioritization, First, extracted of climatic and physiographic features in subbasins, then provided flood potential map in the subbasins using factor analysis method. Also, using the Rational method for estimating run off coefficient, flood intensity in the subbasins was determined by considering the effective factors in the runoff coefficient of the area including slope, landuse and soil condition and were prepared Potential map and prioritization of flood subbasins. Comparison results of the two methods shows that the potential map of the factor analysis method is very identical to the map of the flood potential map in the Rationnal method. The final results of prioritization in both methods indicated that the Abaro, Yelfan, Mary anadg and Dareh Moradbik subbasins with Severe and very heavy flood Are in the first to fourth priority and Siakamar, Qaraachy and Koshkabad subbasins with a relatively low to low flood intensity are in priority from eighth to tenth priority.