مقایسه روش‌های قطعی و زمین‌آمار در تعیین تغییرات مکانی نیتراتِ دشت قائم‌شهر- جویبار

نیترات از جمله مهم ترین آلاینده های منابع آب سطحی و زیرزمینی می‌باشد، که اثرات نامطلوبی بر سلامت مصرف کنندگان دارد. بدلیل نبود زمان کافی و بودجه مورد نیاز، در عمل امکان نمونه‌برداری کامل و به موقع از تمام چاه‌های موجود در هر منطقه ممکن نیست. بنابراین تخمین میزان نیترات در نقاط مشخص براساس اطلاعات نقاط هم جوار از اهمیت ویژه ای در مطالعات آب‌های زیرزمینی برخوردار است. در این پژوهش از داده‌های 55 حلقه چاهک مشاهده‌ای در سطح 902 کیلومتر مربع از اراضی دشت قائم‌شهر جویبار استفاده شد. دقت روش‌های قطعی و زمین‌آمار به‌منظور تعیین مناسب‌ترین روش برای تعیین تغییرات مکانی نیترات مورد ارزیابی قرار گرفت. از میان تمامی روش‌های میان‌یابی، کوکریجینگ ساده با متغیر کمکی کلسیم، مناسب‌ترین روش تشخیص داده شد. مقدار rmse در این روش، 7.45 میلی‌گرم در لیتر، mae معادل 5.95 میلی‌گرم در لیتر و ضریب تعیین 0.47 حاصل شد. مدل نیم تغییرنما jbessel نیز از قوی ترین ساختار مکانی برخوردار بود. استفاده از نقشه کاربری اراضی استان مازندران در محدوده مورد پژوهش نیز، نشان از مقادیر بالای نیترات در محدوده شهری دارد. یافته‌ها نشان داد، بیشترین آلودگی نیترات در شهر بهنمیر و از نواحی ساحلی دریای خزر می‌باشد و در تمامی نواحی در حد مجاز قرار دارد.

Comparison of Deterministic and Geomorphic Methods for Determining Spatial Variations of Nitrate in Ghaemshahr-Juybar Plan

Nitrate is one of the most important pollutants of surface water and underground water resources which has adverse effects on the health of consumers. Due to lack of sufficient opportunity and budget, in practice, full and timely sampling of all wells in each area is not possible. So the amount of nitrate in certain parts according to the adjacent groundwater is of particular importance in studies. In this study, data from 55 observation wells at 902 Km2 of GhaemshahrJouyar plain were used. The accuracy of deterministic methods and geomorphology were evaluated to determine the most suitable method for determining spatial variations of nitrate. Among all the methods of interpolation, simple cokrigination with auxiliary calcium was identified as the most appropriate method. RMSE value was obtained 7.45 mg/l, MAE equal 5.95 mg/l and The coefficient of determination 0.47 . JBessel variogram model has the most powerful spatial structure. Using the land use map of Mazandaran province in the Research area also showed that the highest nitrate values were observed in the urban area. The results showed that the highest nitrate pollution was in Behnamir and from the coastal areas of the Caspian Sea and in all areas it is within the permitted limits.