شناسایی و اولویت‌بندی مناطق مناسب برای تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی با استفاده gis و روش ahp (مطالعه موردی: جلگه تجن)

در حوضه‌های ساحلی افت آب‌های زیرزمینی از مهم ترین مشکلات می‌باشد. بهره برداری بیش از حد مجاز از آب‌های زیرزمینی از تاثیرگذارترین عوامل می‌باشد که باعث پیش‌روی آب شور به‌ویژه در فصل‌های کم‌بارش می‌شود. لذا در این تحقیق شناسایی مناطق مناسب برای تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی در دشت تجن (با مساحت حدود 33467 هکتار)، انجام شد. برای این منظور نقشه‌های لازم شامل کاربری اراضی، زمین‌شناسی، شیب، بافت خاک، ضخامت خاک خشک (بخش غیراشباع خاک) و فاصله از آبراهه تهیه شد. در ادامه با استفاده از روش‌ تحلیل سلسله مراتبی (ahp) وزن نهایی معیارها و زیرمعیارها مشخص شدند؛ سپس با استفاده از نرم افزار gis نقشه‌های یاد شده با هم تلفیق و نهایتاً مناطق مناسب شناسایی و اولویت‌بندی شدند. سپس روش‌های مختلف تغذیه مصنوعی برای منطقه مطالعاتی بررسی شد؛ با مراجعه به نتایج مشخص شد که 91/6، 80 /38، 15 /25، 21 و 14 /8 درصد از اراضی برای انجام عملیات تغذیه مصنوعی به ترتیب دارای شرایط کاملا مناسب، مناسب، متوسط، نامناسب و کاملا نامناسب بودند. با توجه به نزدیکی حوضه مطالعاتی به مناطق ساحلی، گزینه هایی مانند پخش سیلاب و احداث سد لاستیکی، برای تغذیه مصنوعی آب زیرزمینی در منطقه و جلوگیری از پیش‌روی آب شور پیشنهاد می شود.

Identification and Prioritization of Suitable Areas for Artificial Nutrition of Groundwater using GIS and AHP Method (Case Study: Tajan Plain)

In the coastal region reduction of groundwater is one of the most important problems. Excessive exploitation from groundwater is one of the main effective reasons that will lead to the progress of saline water, especially in seasons with low precipitation. Therefore, at the current research, identification of suitable areas for artificial groundwater recharge in the Tajan plain (with an area of approximately 33467 hectares), was conducted. For this purpose, the necessary maps including land use, geology, gradient, soil texture, dry soil thickness (nonsaturated soil part) and distance from the waterway were prepared. Then the final weight of criteria and subcriteria were determined by using AHP method; After that, by using GIS software, the mentioned maps were combined and finally the appropriate areas were identified and prioritized. Then the different methods of artificial recharging in study area were evaluated. According to the results, 6.91, 38.80, 25.15, 21 and 8.14 percent of total studied area were completely appropriate, appropriate, normal, inappropriate and completely inappropriate for artificial recharging respectively. Because of the short distance between study area and coastal region, some options like flood spreading and construction of rubber dam is suggested to artificially recharge of groundwater and to prevent of the saline water's advance.