برآورد کمبود جریان ماهانه در دوره‌های خشکسالی هیدرولوژیک در حوضه گرگانرود

خشکسالی هیدرولوژیک معمولاً دارای اثرات قابل توجهی بر کمیت و کیفیت منابع آب است که باعث کمبود آب در بخش های مختلف مصرف می گردد. مطالعه این پدیده از نظر شدت، فراوانی و گستره وقوع از اهمیت بالائی برخوردار است. هدف از پژوهش حاضر تعیین دوره های شروع و پایان خشکسالی و میزان حجم کمبود در طول دوره آماری 38 ساله در ایستگاه های هیدرومتری استان گلستان می باشد. براساس توزیع جریان در ماه های مختلف، ضریب وزنی اهمیت خشکی در هر ماه محاسبه گردید. در ادامه از کم نمودن دبی هر ماه از میانگین درازمدت و ضرب آن در فاکتور وزنی، دبی موثر محاسبه گردید. تفاوت میانگین دبی و دبی موثر به عنوان کمبود ماهانه مد نظر قرار گرفت. در نتیجه با تعیین شروع و پایان خشکی، مجموع کمبود جریان رودخانه محاسبه شد. براساس نتایج به دست آمده، بیش ترین مقادیر نسبت حجم کمبود به حجم آبدهی در ایستگاه های تقی آباد، بصیرآباد و حاجی قوشان به ترتیب برابر 1.28، 1.27 و 1.07 می باشد. در مجموع می توان گفت که در اکثر ایستگاه های مورد مطالعه، در ماه های خرداد، تیر و مرداد کمبود جریان اتفاق افتاده است. هم چنین میزان حجم کمبود (میلیون مترمکعب) در ایستگاه های واقع در مناطق بالادست کم تر بود.

Estimating the Monthly Flow Deficit during Hydrological Drought Periods in Gorganroud River Basin

Hydrological drought usually have a considerable impact on the quantity and quality of water resources, causing water shortages in consumption sector and its study is important in terms of intensity, frequency and spatial extent. The aim of this study is to determine the periods of hydrological droughts, drought characteristics and amount of flow deficit in a 38year recorded data over hydrometric stations of the Golestan Province. The weighting factor of drought importance for each month was calculated based on the flow distribution in different months. The subtracted mean discharge of particular month from the longterm average was multiplied by the weighting factor to determine the effective discharge. The difference of mean monthly discharge and effective discharge considered as monthly flow deficit. The onset and end of hydrological drought periods were defined and the cumulated flow deficits were calculated. The results showed that the highest flow deficit amounts were recognized for in Taghiabad, Basirabad, and Hajighoshan stations with 1.28, 1.27, and 1.07 respectively. In general, the flow deficit were observed in June, July and August in almost all river gauge stations of the study area. Moreover, the deficit volume was lower at stations located in upland areas.