مقایسه روش محاسبه خودکار نسبت تحویل رسوب حوزه آبخیز با روش سنتی در سامانه اطلاعات مکانی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز یکه‌چنار – استان گلستان)

تعیین میزان رسوب دهی و مرزبندی حوزه های آبخیز جزء اولین مراحل کاری در تحقیقات محیطی بخصوص در برآورد فرسایش آبی است. تعیین دقیق مرز در بررسی خصوصیات هیدرولوژی و مرفولوژی حوزه آبخیز مهم است. هدف این تحقیق ارائه یک الگوی خودکار ترسیم دقیق مرز حوزه و محاسبه میزان نسبت تحویل رسوب است. روش سنتی تعیین مرز حوزه و متعاقباً محاسبه نسبت تحویل رسوب به صورت دستی انجام می گیرد که با استفاده از یک نقشه توپوگرافی، مرز حوزه آبخیز تعیین می گردد و طول آبراهه اصلی محاسبه می شود. ولی امروزه با پیشرفت روش های تحلیل مکانی رقومی در نرم افزارهای سامانه اطلاعات مکانی، تعیین مرز آبخیز به روش رقومی خودکار امکان پذیر شده است، برای این منظور، در ابتدا خطاهای مدل ارتفاع رقومی برداشته می شود. پس از محاسبه جهت جریان آبراهه و جریان تجمعی آن، می توان مرز حوزه ها براساس یک نقطه خروجی تعیین نمود. نسبت تحویل رسوب براساس ارتفاع محلی، محیط حوزه و طول مسیر جریان آب تعیین می شود. در این تحقیق به منظور طراحی مدل حوزه بندی از داده مدل رقومی ارتفاعی aster و srtm استفاده شد که برای بررسی صحت کلی داده و انطباق آن با واقعیت زمینی ، مرز حوزه براساس نقشه گوگلمپ ترسیم شد؛ یافته های این تحقیق نشان می دهد محاسبه خودکار مرزبندی حوزه های آبخیز و تعیین نسبت تحویل رسوب ازلحاظ آماری اختلاف معناداری با روش سنتی (دستی) ندارد. به طوری که مرز حوزه های آبخیز دقت کلی و ضریب کاپای محاسبه شده بین داده های واقعی (گوگلمپ) با داده aster به ترتیب 93 درصد و 0.92 و برای حوزه بندی مبتنی بر srtm به ترتیب 94.3 درصد و 0.94 است و میزان همبستگی (r2) نسبت تحویل رسوب بین داده گوگلمپ با داده مبتنی بر srtm 0.98 و با داده مبتنی بر srtm 0.95 است.