بهره‌گیری از روش آماری هیدروژئومرفولوژی در برآورد رسوب تولیدی حوزه آبخیز (مطالعه موردی: حوزه‌های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای)

فرسایش حوزه های آبخیز و بار رسوب رودخانه ها از چالش های جدی مدیریت منابع آب کشور است که تبعات منفی در بهره برداری از تاسیسات آبی و سدها دارد. از آنجا که حجم رواناب و شدت فرسایش خاک و بده رسوب در حوزه های آبخیز به ویژگی های هیدروژئومرفولوژیک حوزه آبخیز بستگی دارد، این پژوهش با هدف بررسی رابطه ویژگی های هیدروژئومرفولوژیک و محاسبه مقدار رسوبدهی ویژه در حوزه های آبخیز انجام یافته است. به منظور دست یابی به هدف پژوهش و بررسی نقش عوامل پوشش گیاهی، تندی شیب و نفوذپذیری خاک در شکل گیری رخساره های فرسایشی، حوزه آبخیز زنوزچای، یکی از زیر حوزه های فرعی حوزه آبخیز زیلبرچای که دارای عدد تراکم شبکه زهکشی بالاتر در مقایسه با سایر زیرحوزه ها می باشد، انتخاب شد. محاسبه وزن هر یک از عوامل با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی انجام یافت و پس از تحلیل رگرسیونی به روش گام به گام، ضرایب تبیین آنها با وزن رخساره های ژئومرفولوژی در سطح اطمینان 95 درصد به دست آمد. حجم رواناب تولیدی در حوزه های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای، بر اساس روش scs محاسبه شد. درنهایت، با جایگزینی ضرایب تبیین ویژگی های حوزه آبخیز، به عنوان ضرایب نمایی در رابطه پیشنهادی دبیرسوب، رسوب دهی ویژه در حوزه های آبخیز زنوزچای و زیلبرچای بترتیب 163.60 و 674.97 تن در کیلومترمربع برآورد شد. نتایج حاصل از مقایسه مقادیر محاسباتی با آمار مشاهداتی رسوب در طول دوره 35 ساله، نشان داد مقدار رسوب محاسباتی در دو حوزه آبخیز مورد مطالعه بترتیب با اطمینان 85 و 91 درصد مورد تایید است.

Using Statistical Hydrogeomorphology Method for Estimating Sediment Yield of Watersheds (Case study: Zonouz Chay and Zilber Chay watersheds)

Watershed erosion and sediment load of rivers are serious water resources management challenges, which have negative consequences on the operation of water installations and dams. This study has done with the aim of investigating the relationship between hydro geomorphologic characteristics and calculation the amount of especial deposition around watersheds, because of depending on the volume of runoff and soil erosion rates or sediment discharge with hydrogeomorphologic characteristics in the watershed. In order to achieving to the object of research and investigating the role of percent of vegetation cover density, slope rates and soil permeability in fancies formation, Zonouz Chai catchment, one of subbasins of Zilber Chai watershed, which has a higher number of drainage density than other subbasins was selected and the weights of all effective factors were calculated according to the analytic hierarchy method (AHP). Afterwards, based on the multiple regression model using stepwise method the correlation coefficients (R2) were determined at 95% confidence level and amount of runoff volume was calculated in Zonouz Chai and Zilber Chai based on SCS method. Finally, correlation coefficients of watershed characteristics were estimated and were replaced as exponential coefficients for dischargesediment equation, which was suggested. Then especial deposition rates were calculated in Zonouz Chai and Zilber Chai respectively, 163 and 672 (ton/km2/y). Comparison of computational results with observational rates, based on 35 statistic data years, was found, in the two watersheds has acceptable accuracy at 85% and 91%, respectively.