تاثیر توپوگرافی، شیب و اقلیم بر میزان تولید رواناب در اراضی مارنی استان زنجان با استفاده از شبیه ساز باران

واحدهای مارنی در حدود20 درصد از سطح استان زنجان را تشکیل می دهند. عوامل موثر بر فرسایش خاک و رواناب تحت تاثیر شرایط زمانی و مکانی متنوع می باشند، لیکن مهم ترین آنها شامل اقلیم، فرسایش پذیری خاک، توپوگرافی، پوشش گیاهی و نحوه مدیریت اراضی است. در این مقاله به بررسی تاثیر توپوگرافی، شیب و اقلیم بر میزان تولید رواناب در اراضی مارنی استان زنجان با استفاده از شبیه ساز باران پرداخته می شود. برای این منظور با تلفیق نقشه های شیب، اقلیم و واحدهای مارنی سازندهای زمین شناسی در محیط نرم افزار arcgis9.3 اقدام به تعریف واحدهای کاری و انجام آزمایش به تعداد 220 مورد با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران گردید. سپس داده ها با استفاده از برنامه آماری sas مورد تحلیل قرار گرفت. بر این اساس واحد مارنی قرمز بالایی (mu) دارای بیشترین حجم تولید رواناب (20 لیتر در متر مربع) و واحد مارنی مارن پلیوسن (pl) کمترین حجم تولیدی (یک لیتر در متر مربع) می باشند. همچنین واحد مارنی پلیوسن (pl) دارای بیشترین مقدار نفوذ ( 12/5 سانتی متر) و واحد مارنی قرمز پائینی (ol) دارای کمترین مقدار نفوذ (2 سانتی متر) بود. بر اساس نتایج آزمون f تاثیر واحدهای مارنی، شیب و اقلیم بر حجم و ضریب رواناب معنی دار بودند. بر اساس محاسبه و مقایسه میانگین مقادیر واحدهای مارنی، شیب و اقلیم بر حجم و ضریب رواناب به روش دانکن واحدهای مارنی به چهار گروه قابل تفکیک بودند. بطوریکه واحد مارن پلیوسن (pl)، واحد مارنی قم (om) و قرمز پائینی (ol)هر کدام به تنهایی یک گروه و واحدهای مارنی قرمز بالایی (mu) و مارن ائوسن (em) در یک گروه قرار می گیرند. بنابراین این چهار گروه از نظر تفاوت در حجم رواناب تولیدی و ضریب رواناب با همدیگر اختلاف معنی داری دارند. بررسی تاثیر شیب و اقلیم بر این دو خصوصیت نشان دهنده معنی دار بودن تاثیر این دو بر حجم رواناب تولیدی و ضریب رواناب واحدهای مارنی است.