ماهیت تعهدات طبیب؛ مطالعه‌ای اجمالی در مذاهب اسلامی

طبابت از منظر اسلامی یک مسوولیت دینی و در زمره واجبات کفایی، حکمی عقلی و رسالتی اخلاقی است. با توجه به اهمیت و منزلت رفیع طبابت این سوال مطرح است که اگر طبیبی حاذق، تمام تلاش خود را در راه علاج مریض صرف کند، مع‌الوصف معالجه مثمرثمر نشده و خساراتی به مریض وارد شود، در این صورت باید دید فقها چه نظری ارایه کرده‌اند. آیا چنین طبیبی ضامن است؟ به‌همین منظور در این مقاله به مطالعه سوال مارالذکر در مذاهب اربعه اهل تسنن و متعاقباً به تبیین موضوع در فقه انور جعفری پرداخته شده است. طبیب جاهل المعرفه و غیرحاذق را همه مذاهب اربعه اهل سنت مثل فقهای امامیه، مطلقاً ضامن می‌دانند. اکثریت فقهای اهل سنت، تعهد طبیب و بیطار حاذقِ ماذون را به وسیله می‌دانند، اما مشهور علمای امامیه، طبیب حاذقِ ماذون را متعهد به نتیجه و او را ضامن کلیه خسارات وارده به بیمار می‌دانند. در مقابل، قول غیرمشهور در فقه امامیه معتقدند که طبیب و بیطار حاذقِ ماذون، اگر مرتکب تقصیری نشوند، مسوولیت نخواهند داشت و فی‌الواقع تعهد آن‌ها را به وسیله دانسته‌اند. در انتها نیز پیشنهادات مقتضی در خصوص اصلاحاتی در مورد مسوولیت طبیب در قوانین ایران اسلامی ارایه شده است.