موضوع‌ شناسی فقهی مراقبت تسکینی در بیماران لاعلاج

زمینه و هدف: شناخت موضوع در علم فقه به معنی شناخت چیزی که حکم شرعی بر آن مترتب می‌ شود، از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ چرا که موضوع، اساس و علت حکم فقهی است. در میان موضوعات فقهی جدید مراقبت تسکینی رویکردی است که برای ارتقای کیفیت زندگی بیماران لاعلاج پیشنهاد شده است. بیان دقیق موضوع مراقبت تسکینی و تعیین تعارض یا عدم تعارض آن با قواعد فقهی از ضروریات فقه پویاست. بنابراین این پژوهش به تشریح جنبه‌ های فقهی موضوع مراقبت تسکینی بر اساس قواعد فقه امامیه اختصاص یافته است تا یاریگر فقها در صدور احکام باشد.مواد و روش‌ها: این پژوهش براساس روش کتابخانه‌ ای و رویکرد توصیفی  تحلیلی به تشریح موضوعی مراقبت تسکینی از نگاه قواعد فقه امامیه پرداخته است. در این پژوهش ابتدا فعالیت‌های مختلف مراقبت تسکینی از منابع معتبر دیجیتال واخوانی گردیده و سپس با شرح اهداف مدنظر در مراقبت تسکینی به تفاوت آن با اتانازی پرداخته شده است. در شناخت فقهی موضوع مراقبت تسکینی ابتدا به مرجع تصمیم‌ گیرنده برای انتخاب آن با لحاظ قاعده سلطنت نفس اشاره شده است. در مرحله بعد موضوع مراقبت تسکینی نسبت به قواعد فقهی حفظ نفس، دفع ضرر و اضرار و رفع عسر و حرج مورد واکاوی قرار گرفته است. اولویت یا عدم اولویت گزینش مراقبت تسکینی بر مراقبت‌های طولانی‌ کننده حیات نیز با مقایسه این دو نوع مراقبت از حیث رعایت قواعد فقهی مورد بررسی قرار گرفته است.نتیجه‌گیری: مراقبت تسکینی تضادی با هیچ‌ یک از قواعد فقه ندارد. هدف و قصد در اتانازی تسریع مرگ است که اقدامی خلاف حفظ نفس می‌ باشد؛ اما در مراقبت تسکینی این قصد منتفی است. بنا به قاعده سلطنت نفس، مرجع تصمیم‌ گیرنده برای مراقبت تسکینی، فرد بیمار است. مراقبت طولانی‌ کننده حیات با قاعده وجوب حفظ نفس و مراقبت تسکینی با قواعد لاضرر و لاحرج تناسب بیشتری دارند که بیمار می‌ تواند میان این‌ دو مراقبت بنابر قاعده اهم و مهم انتخاب نماید.

jurisprudential thematic of palliative care in terminally ill patients

background and aim: the subject is the base and cause of jurisprudential decisions; therefore its accurate knowing is one of the main jurists’ concern. palliative care is a new approach in medical care to improve the quality of life for terminally ill patients. accurately stating the subject of palliative care and its conflict or lack of conflict with jurisprudential rules is one of the necessities of dynamic jurisprudence. this article discusses the palliative care issue from the imamieh jurisprudential view to help jurists in making decision and issuing orders. materials and methods: this research is based on library method and descriptive-analytical approach. first, various palliative care activities were recited from reliable digital sources and then its difference with euthanasia discussed by describing the desired objectives. in jurisprudential understanding issue of palliative care, the decision-making authority was mentioned in terms of self-sovereignty rule. then the subject of palliative care has been analyzed in relation to the jurisprudential rules of self-preservation , no harm and relieving hardship and embarrassment. also the priority or non-priority of choosing palliative care over life-prolonging care has been investigated by comparing them in terms of compliance with jurisprudence. conclusion: palliative care does not conflict with any of jurisprudential rules. the main intention in euthanasia is to hasten death, which is an act against self-preservation. but in palliative care, this intention is excluded. according to the rule of the sovereignty of the soul, the decision-making authority for palliative care is the patient. life-prolonging care is more compatible with the rule of obligation of self-preservation and palliative care with the rules of no harm and relieving hardship and embarrassment and the patient can choose the type of care based on the importance of life expectancy or quality of life.