تاملی در چیستی حارصه و دامیه

حارصه و دامیه خفیف‌ترین گونه از انواع شجاج می‌باشند. در ماده 709 قانون مجازات اسلامی، حارصه به خراش پوست بدون آنکه خون جاری شود، تعریف شده است. دامیه نیز جراحتی دانسته شده که اندکی وارد گوشت شود و همراه با آن خون جاری گردد. این دو تعریف، برآمده از نظریه مشهور فقها در تعریف شجاج است، با این تفاوت که طبق دیدگاه مشهور، آنچه در تعریف این دو جراحت دخیل است، قید «خروج خون» است و نه «جریان خون». ابهام و نارسایی که در این دو تعریف وجود دارد، مستلزم ارائه تعریف دقیق‌تری از این دو جراحت است. با تطبیق دیدگاه برخی فقها بر داده‌های علوم تجربی و نسبت‌سنجی اقوال مختلف ایشان در تعریف گونه‌های شجاج، می‌توان معتقد شد، حارصه خراشیدگی بدون خروج خون لایه بیرونی پوست، است که امروزه در علوم پزشکی، اپیدرم خوانده می‌شود. دامیه نیز، عبارت است از جراحتی که با شکافتن لایه سطحی پوست، دو لایه درم و هیپوردم را نیز می‌شکافد و چون در این دو لایه، مویرگ خونی وجود دارد، تحقق دامیه، همواره همراه با خروج خون خواهد بود. بر این پایه و در تقابل با دیدگاه مشهور، مطابق با نظریه «شیخ مفید» در تعریف دامیه، ضمن تحقق این جراحت، بافت‌های ماهیچه‌ای زیر پوست که فقها تحت عنوان کلی «لحم» از آن‌ها یاد کرده‌اند، دچار پارگی نمی‌شوند، بلکه هم حارصه و هم دامیه، مختص به جراحات ناحیه پوست می‌باشند.