بررسی فیزیوپاتولوژی و درمان ایلیوس پس از جراحی از دیدگاه طب سنتی ایران و مقایسه با شواهد طب نوین: یک مطالعه مروری

مقدمه: ایلیوس یک پیامد شایع و غیر قابل پیشگیری در جراحی?های شکمی است که علاوه بر تاخیر در بهبود بیماران پس از جراحی، هزینه سیستم‌های مراقبت سلامت را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. علیرغم مطالعات مختلف در سراسر دنیا هنوز پاتوفیزیولوژی دقیق و نیز درمان موثر در این زمینه ناشناخته است. این مطالعه با هدف بررسی علل و درمان ایلیوس پس از جراحی از دیدگاه طب سنتی و مقایسه آن با طب نوین انجام گرفته است.روش‌: در این مطالعه مروری به بررسی متون در حوزه طب سنتی پرداخته شد. جامعه پژوهش محتوای امهات کتب طب سنتی ایران بوده و نمونه‌گیری به صورت هدفمند بر اساس میزان وابستگی و ارتباط به مضامین تحت مطالعه با استفاده از نرم‌افزار نور انجام گردید. جستجوی جامعی دربرگیرنده واژگان کلیدی «ایلاوس»، «قولنج»، «سو مزاج»، «امعا »، «کولون» و «حفظ الصحه» در منابع طب سنتی به عمل آمد. همچنین جستجو در منابع طب نوین در بانک‌های اطلاعاتی ovid ، sience direct و pubmed با واژگان کلیدی bowel function ، surgery ، bowel movement و post-operative ileus به صورت جستجوی منفرد و ترکیبی انجام گردید. داده‌ها پس از یادداشت‌برداری به طور دقیق تحت تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفتند.یافته‌ها: ایلیوس نوعی کولیک ناشی از انسداد غیر مکانیکی دستگاه گوارش است که به دلیل از بین‌رفتن موقتی پریستالتیسم روده‌ای بعد جراحی‌های شکمی روی می‌دهد. این عارضه منجر به عوارض متعددی بعد از جراحی و افزایش طول بستری بیمار می‌گردد. ایلیوس در کتب طب سنتی با عنوان ایلاوس آمده و حکیمان طب سنتی آن را نوعی قولنج شدید دانسته و اسباب و درمان آن را مشابه قولنج ذکر کرده‌اند. از جمله سبب‌های ایلیوس در متون طب سنتی سو مزاج سرد روده‌هاست که باعث تجمد آن یا تولید ریاح و درد می‌گردد. همچنین از جمله سایر اسباب آن داروهای سست‌کننده و بی‌حس‌کننده است که باعث بطلان حس روده شده و لذا قوه دافعه از آن سلب می‌شود و در نتیجه مواد محتبسه در روده دفع نمی‌شوند.بحث و نتیجه‌گیری: با بررسی متون طب نوین و طب سنتی به نظر می‌رسد ایلاوس طب سنتی تطابق کامل با ایلیوس بعد از جراحی نداشته و نیاز به نظریه‌پردازی در این زمینه وجود دارد. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط حین جراحی، مانند بازشدن شکم و بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی که موجب سردی و بی‌حسی بدن می‌گردد، در طی جراحی سو مزاج سرد امعا ایجاد می‌شود که تجمد روده‌ها یا تولید ریاح را به دنبال دارد. بنابراین استفاده از داروهایی که موجب تسخین دستگاه گوارش و تحلیل ریاح شود می‌تواند در این زمینه موثر باشد.