«بی‌اختیاری ادرار» از منظر طب کهن ایرانی

«بی‌اختیاری ادرار» بر اساس تعریف جامعه بین‌المللی کنترل ادرار عبارت است از شکایت از هرگونه از دست‌دادن غیر ارادی ادرار. بی‌اختیاری ادرار کشنده نیست، اما عوارض جدی و ناخوشایند زیادی بر زندگی شخصی و اجتماعی مبتلایان گذاشته و در زنان، افراد با شاخص توده بدنی بالا و سالمندان، شیوع بیشتری دارد. در کشور ما به دلیل تداخلی که بی‌اختیاری ادرار با آداب و سنن عبادی ـ مذهبی مبتلایان دارد، تقاضا برای درمان آن بیشتر است. با توجه به نارسایی و عوارض ناشی از انواع روش‌های درمانی از قبیل جراحی و دارویی به ویژه در سالمندان مبتلا و با توجه به غنای طب ایرانی در درمان انواع بیماری‌ها، بر آن شدیم تا در قدم اول، بی‌اختیاری ادرار را از منظر حکما مورد بازبینی قرار داده و ضمن مرور کلی بر رویکرد ایشان به بیماری‌ها به طور عام، دیدگاه آن‌ها را به بیماری‌های مثانه از جمله بی‌اختیاری ادرار به طور خاص استخراج نموده، جمع‌بندی و به زبان امروزی بازنویسی کنیم.«خروج بول بلا اراده» و «سلس‌البول » که به معنی دفع غیر ارادی یا ناخواسته ادرار و «بول فی الفراش » که به معنای شب‌ادراری است واژگانی هستند که در کتب معتبر طبی قدیم معادل بی‌اختیاری ادرار گرفته شد و علل به وجودآورنده و راهکارهای کلی تشخیص و درمان آن‌ها در قالب این مقاله که یک مطالعه مروری ـ تحلیلی است، آورده شد. پیشینیان بیشترین علت بی‌اختیاری ادرار را، غلبه سردی و رطوبت بر مثانه و عضله ارادی واقع بر گردن مثانه، ذکر کرده‌اند. این دو کیفیت تضعیف‌کننده قُوای طبیعی مثانه به ویژه قوه ماسکه یا قوه نگاه‌دارنده ادرار می‌باشند. امروزه نیز نتایج مطالعات اپیدمیولوژیک و یافته‌های حاصل از شرح حال و معاینات بالینی در مبتلایان، موید همین امر است. نگاه تازه از قاب قدیمی و البته اصیل طب ایرانی به این معضل بهداشتی، می‌تواند منجر به رویکردهای تشخیصی و درمانی تازه‌ای برای بی‌اختیاری ادرار شود.