دستگاه تناسلی داخلی زنان از منظر طب سنتی و مقایسه آن با طب امروزی

مقدمه: امروزه دانشجویان پزشکی از همان سال اول تحصیل، درس آناتومی را به صورت واحدهای نظری و عملی می‌گذرانند و با حضور در سالن‌های تشریح، با اعضای درونی بدن آشنا می‌شوند، اما سوال این‌جاست با توجه به محدودیت در امکانات و ممانعت‌های فرهنگی در علم تشریح، پزشکان طب سنتی تا چه حد از درون بدن و مخصوصاً اندام تناسلی زنانه شناخت داشتند و دانش آن‌ها تا چه حد با علم امروزی تطابق داشته است؟ همچنین آن‌ها مفاهیم آناتومی را چگونه به دانشجویان خود انتقال می‌دادند. روش: این مقاله حاصل یک مطالعه مروری توصیفی بر بیش از 20 کتاب مرجع طب سنتی از قرن 3 تا 13 هجری قمری می‌باشد که به بررسی توصیفات آناتومیک موجود در کتب طب سنتی از دستگاه تناسلی داخلی زنانه و مقایسه آن با علم امروزی می‌پردازد. همچنین شیوه آموزش آناتومی در کتب طب سنتی به صورت اجمالی معرفی می‌شود.یافته‏ها: پس از انجام این تحقیق مشخص شد اگرچه پزشکان سنتی، به دلیل ملاحظات فرهنگی، بیشتر از تشریح حیوانات برای یادگیری و آموزش استفاده می‌کردند، اما بعضی توصیفات آناتومیک آن قدر دقیق و مو به مو است که نشان از تشریح جسد انسان، ولو مخفیانه دارد. آن‌ها برای توصیف و آموزش اعضای بدن آن‌ها را به چیزهای ملموس تشبیه می‌کردند، اندازه‌ها را معمولاً با واحد بند انگشت توصیف می‌نمودند. همچنین با وجودی که تجهیزات عکاسی وجود نداشته، ولی توصیفات بسیار روان و ملموس و قابل درک است. آموزش‌های تصویری و با اشکال نقاشی در کتب آناتومی از قرن هشتم هجری به بعد دیده می‌شود. همچنین پزشکان طب سنتی ایران، لااقل از قرن سوم و حتی قبل از زمان بوعلی سینا، علاوه بر شناخت دستگاه تناسلی خارجی، قسمت داخلی و اجزای مختلف دستگاه تناسلی زنانه را به خوبی شناخته، نامگذاری کرده و عملکرد آن را توصیف نموده‌اند. آن‌ها دستگاه تناسلی داخلی را شامل رحم، لوله‌های رحمی (اوعیه رحمی)، سرویکس (فم رحم)، واژن (عنق رحم) و تخمدان‌ها (انثیین) می‌دانستند. توصیفاتی که از آناتومی و مجاورت‌های این اعضا در کتب سنتی به چشم می‌خورد، بسیار مشابه یافته‌های علمی امروزی است.بحث و نتیجه‌گیری: پزشکان طب سنتی ایران، دید باز و شناختی نسبتاً دقیق از آناتومی دستگاه تناسلی زنانه داشته‌اند. از این رو قادر به درمان انواع بیماری‌های زنان بوده‌اند که حاصل آن کتاب‌های مفصلی در درمان امراض زنان است.