مفردات دارویی موثر در درمان بی‏خوابی در طب سنتی ایرانی

مقدمه: بی‏خوابی یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب است که می‏تواند بر روی خلق، هوشیاری، حافظه، امنیت و عملکرد روزانه فرد تاثیر بگذارد. در حال حاضر متداول‏ترین داروها در درمان بی‏خوابی گروه بنزودیازپین‏ها می‏باشند که شیوع عوارض جانبی در این گروه مانند اختلالات شناختی، وابستگی به دارو و برگشت علایم بیماری پس از قطع مصرف دارو استفاده از این داروها را محدود می‏کند، این امر لزوم بکارگیری درمان‌های کارآمد‏تر را ضروری می‏سازد. در طب سنتی ایران نیز به مقوله بی‏خوابی و درمان‌های آن به‏ طور گسترده‏ای پرداخته شده است. در این مطالعه مفردات موثر بر بی‏خوابی در منابع طب سنتی مورد بررسی قرار گرفته است.روش: این تحقیق، یک مطالعه کتابخانه‏ای و بررسی متون می‏باشد. در این مطالعه مفردات دارویی موثر در درمان بی‏خوابی، در 6 کتاب مرجع داروشناسی طب سنتی شامل «الابنیه عن حقایق الادویه»، «القانون فی الطب»، «ریاض الادویه»، «تذکره داوود انطاکی»، «تحفه حکیم مومن» و «مخزن‌ الادویه» جستجو شد. این مطالعه در چند مرحله (یافتن واژگان کلیدی، جستجو در منابع، تهیه لیست واحد، یافتن مترادفات، دسته‌بندی، جمع‌بندی و امتیازدهی، مرتب‌سازی بر حسب امتیاز کسب‌شده) انجام شد.یافته‌ها: 28 مفرده دارویی مطرح در درمان بی‏خوابی یافت شد که 25 مفرده منشا گیاهی و 3 مفرده منشا حیوانی دارند. این مفردات به ترتیب امتیاز کسب‌شده، در جدولی مرتب شدند، بیشترین امتیاز کسب‌شده مربوط به کاهو، بنفشه و کدو بود که اثرات خواب‌آوری یا آرام‌بخشی این گیاهان در مطالعات حیوانی یا انسانی به اثبات رسیده است. بحث و نتیجه‌گیری: لیست مفردات دارویی حاصل‌شده در این مطالعه، می‏تواند زمینه‌ساز انجام مطالعات بالینی آینده برای ساخت داروهای جدید و موثر در درمان بی‌خوابی باشد.