فصد و حجامت در ادب فارسی

زمینه و هدف: طب سنتی و از جمله حجامت یکی از روش‌های بکار گرفته‌شده در معالجه برخی از بیماری‌ها در ایران و بسیاری از کشورهای جهان است. ما در این مقاله تنها حجامت را از دیدگاه شاعران فارسی‌زبان ارزیابی و بررسی می‌کنیم و به هیچ‌وجه از حسن و زیان این روش درمانی سخنی به میان نمی‌آوریم.بررسی زوایای مختلف علمی آن تنها از عهده صاحب‌نظران علوم پزشکی برمی‌آید، اما بررسی آن از دیدگاه ادبی نیز قابل توجه است. امروزه برخی حجامت را یک روش سنتی و کارآمد برای درمان برخی بیماری‌ها پذیرفته‌اند، اما برخی پزشکان به دلایل گوناگون مخالف حجامت هستند. به هر حال هدف نهایی این تحقیق انعکاس دیدگاه ادبا و شعرای فارسی‌زبان درباره حجامت است.بررسی دیدگاه شاعران کهن ایرانی در باره حجامت بسیار قابل توجه است. تاکنون درباره حجامت مقالات متعددی نوشته و منتشر گردیده است، اما بررسی آن از دیدگاه شاعران کهن تا کنون سابقه نداشته است. روش: روش تحقیق ما بدین صورت است که به دیوان شاعران مطرح کهن مراجعه و ابیات مربوط به حجامت و فصد را یادداشت و به تحلیل آن‌ها پرداخته‌ایم. نتیجه‌گیری: تا آنجا که بررسی ما نشان می‌دهد، اغلب شعرا و ادبای فارسی‌زبان (و گاه عرب زبان) که از حجامت و فصد سخنی به میان آورده‌اند، آن را یک شیوه درمانی کارآمد و لازم‌الاجرا در درمان برخی از بیماری‌ها دانسته‌اند. ارزیابی چگونگی نگرش شاعران به مقوله حجامت می‌تواند فتح بابی برای متخصصین این امر باشد، چون بسیاری از علوم مدرن، بر اساس نظریه ادبا و دانشمندان کهن علم سنتی پایه‌ریزی می‌شود. در واقع کتاب قانون و شفای ابوعلی سینا و ذخیره خوارزمی و کتب علمی دیگر که هر کدام منبع ارزشمند و مهمی هستند، هنوز هم برای علم مدرن جایگاه و کارایی خود را حفظ کرده‌اند.