رهیافتی بر آموزش اخلاق حرفه‌ای پزشکی در عصر عباسیان

زمینه و هدف: در عصر عباسیان که یکی از دوره‌های درخشان تاریخ پزشکی در تمدن اسلامی به شمار می‌رود، با فراهم‌شدن بسترهای لازم از سوی خلفا و گسترش دانش پزشکی، آموزش آن نیز مورد توجه قرار گرفت و به شیوه‌های مختلف و منعطفی صورت گرفت. آموزش اخلاق در کنار ابتدایی‌ترین آموزش‌های دینی و غیر دینی از مکتب‌خانه‌ها تا دارالعلم‌ها مورد توجه بود. بیمارستان‌ها یکی از مهم‌ترین مراکز آموزشی بالینی بودند. یکی از موضوعات مهمی که از همان ابتدا مورد توجه جامعه پزشکی این عصر واقع شد، همگامی اخلاق با علم پزشکی بود. آموزش اخلاق در هر دو شیوه نظری و بالینی صورت می‌گرفت.روش: پژوهش حاضر بر آن است که با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی آموزش اخلاق پزشکی در عصر عباسیان بپردازد.ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر جنبه‌های اخلاقی مطالعه کتابخانه‌ای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در عصر عباسیان، آموزش نظری اخلاق پزشکی مطالب درسی ارتباط تنگاتنگی با اخلاق داشتند و در آموزش بالینی نیز رفتار اساتید، الگوی عملی و عینی دانشجویان جهت فراگیری اخلاق این حرفه بود، علاوه بر آن ساخت بناهای عام‌المنفعه به ویژه بیمارستان‌ها، اوقاف‌هایی که بر مکاتب و بیمارستان‌ها گذاشته می‌شد، به صورت ضمنی تاکید بر بحث اخلاق در حرفه پزشکی و درمانگری و آموزش این مهم در این نهادهای آموزشی و درمانی بوده است.نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد در عصر عباسیان، داشتن اخلاق جزء الزامات شخصیتی هر پزشکی بود و اساساً پزشک بایستی حکیم می‌بود تا به نحو مطلوبی می‌توانست به تدریس و طبابت اقدام کند. از دیگر نتایج پژوهش این بود که هرچند قبل از ورود علاقمندان به دانش پزشکی، آزمون‌هایی گرفته نمی‌شد و آموزش در آن آزاد بود، اما پس از گذراندن دوره‌های لازم، از دانش‌آموختگان این رشته آزمون تخصصی و اخلاقی گرفته می‌شد و پس از موفقیت به آن‌ها اجازه طبابت داده می‌شد.

an approach to teaching professional medical ethics in the abbasid era

background and aim: in the abbasid era, which is considered one of the most brilliant periods in the history ofmedicine in islamic civilization, with the provision of the necessary foundations by the caliphs and the expansion ofmedical knowledge, its education was also taken into consideration and in the ways it was different and flexible.moral education was considered along with the most basic religious and non-religious education from schools to daral-alam. hospitals were one of the most important clinical training centers. one of the important issues that attractedthe attention of the medical community of this era from the very beginning was the compatibility of ethics withmedical science. moral education was carried out in both theoretical and clinical ways.methods: the present research aims to investigate the teaching of medical ethics in the abbasid era with adescriptive-analytical approach and using library resources.ethical considerations: in the present research, the ethical aspects of library study, including the authenticity oftexts, honesty and trustworthiness, have been observed.results: the findings of this research show that in the abbasid era, the theoretical education of medical ethics, thecourse contents were closely related to ethics, and in clinical education, the professors' behavior was a practical andobjective model for students to learn the ethics of this profession. in addition to that, the construction of non-profitbuildings, especially hospitals, the endowments that were placed on schools and hospitals implicitly emphasize thediscussion of ethics in the profession of medicine and therapy and the teaching of this importance in theseeducational and therapeutic institutions have been.conclusion: the results of this research showed that in the abbasid era, having morals was one of the personalityrequirements of every doctor and basically a doctor should be wise in order to teach and practice medicine in a goodway. another result of the research was that, although there were no tests before those interested in medicalknowledge entered, education was free. however, after passing the necessary courses, the graduates of this field weregiven a professional and ethical test, and after passing, they were allowed to practice medicine.