بررسی جایگاه گمیز در بهداشت ایران باستان

زمینه و هدف: بهداشت، سلامت فردی و اجتماعی در ایران باستان، مقام ویژه‌ای داشته و گمیز (ادرار گاو)، به عنوان ماده‌ای ضد عفونی و تطهیرکننده، در نزد ایرانیان باستان مطرح بوده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی جایگاه گمیز به عنوان یک پاک‌کننده طبیعی در بهداشت ایران باستان است.روش: این پژوهش، به روش کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا، بر اساس منابع تاریخی و مذهبی با واژگان کلیدی گمیز، مطهرات طبیعی، ایران باستان و بهداشت صورت پذیرفت. واژگان کلیدی، به زبان فارسی و انگلیسی، در پایگاه‌های scopus، science direct، google scholar، sid جستجو و یافته‌ها پس از جمع‌آوری، کدگذاری و طبقه‌بندی، مکتوب گردید.ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش، جنبه‌های اخلاقی مطالعه کتابخانه‌ای شامل اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است.یافته‌ها: گمیز از مطهرات ایران باستان بوده و برای تطهیر جسم و روح انسان، محیط، ظروف، البسه، اجساد و اماکن آلوده، کاهش انتقال بیماری و موارد طبی استفاده می‌شدند. گمیز در بیشتر آیین‌های مذهبی، از جمله پادیاب، پلشت‌بری و برشنوم کاربرد داشته و گاهی آن را موثرتر از آب می‌دانستند.نتیجه‌گیری: با استناد به منابع کهن ایران باستان، گمیز، ماده‌ای پاک و ضد عفونی‌کننده شمرده می‌شد و اغلب در کنار آن، شستشو با آب پاک نیز مطرح بوده است، هرچند گمیز در مراسم مذهبی زرتشتیان، ماده‌ای پاک کننده و پلشت‌بر محسوب می‌شد، ولی در جوامع علمی امروز آن را جزء ضد عفونی‌کننده‌ها نمی‌دانند. در دین اسلام نیز با اینکه گمیز پاک است، ولی عنصر تطهیرکننده نیست. تحقیقات عملی و آزمایشگاهی بیشتر در جهت تایید یا رد خاصیت ضد عفونی‌کننده گمیز توسط متخصصان مربوطه، می‌تواند بازگوکننده نظریه جدیدی باشد

a study of the place of gomiz in ancient iranian health

background and aim: hygiene, individual and social health had a special place in ancient iran and thegomiz (cow urine), as a disinfectant and purifying substance, have been considered by the ancientiranians. the purpose of this research is to study the place of gomiz as a natural cleanser in the health ofancient iran.methods: this research was conducted by library method and content analysis, based on historical andreligious sources with the keywords gomiz, natural cleanser, ancient iran and hygiene. the keywordswere searched in persian and english in scopus, science direct, google scholar and sid databases andthe findings were written after collection, coding and classification.ethical considerations: in this research, the ethical aspects of library study including the authenticity ofthe text, honesty and trustworthiness have been observed.results: water and gomiz have been the purifiers of ancient iran and used to purify the human body andsoul, environment, dishes, clothes, corpses and contaminated places, reducing disease transmission andmedical cases. gomiz was used in most religious rituals, including ablution, disinfecting and barshanumand was sometimes considered more effective than water.conclusion: according to ancient iranian sources, gomiz was considered a disinfectant and a cleanserand often washing with clean water has also been discussed. however, gomiz was considered a cleansingand disinfectant substance in zoroastrian religious ceremonies it is not considered a disinfectant in thescientific community today. although gomiz is pure in islam, it is not a purifying element. furtherpractical and laboratory research in confirming or disproving the disinfectant properties of gomiz byrelevant experts could be a retelling of a new theory.