بهداشت و درمان در تبریز عهد ایلخانان

زمینه و هدف: با تشکیل سلسله ایلخانی، تبریز به علت ویژگی‌های اقلیمی و موقعیت جغرافیایی مورد توجه قرار گرفت و با رشد شهرنشینی تدابیری جهت تامین بهداشت و درمان ساکنان آن اندیشیده شد. حضور اطبایی از سراسر قلمرو مغول در دربار و نیز مرکز علمی ربع رشیدی و عدم وقوع عوامل طبیعی مخرب تا حدودی در بهبود نسبی بهداشت و درمان این شهر موثر بوده است. پژوهش حاضر در پی بازشناسی وضعیت بهداشت و درمان تبریز عصر ایلخانان است.روش: این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای با استفاده از منابع دست ‌اول، به ویژه آثار خواجه رشیدالدین فضل‌الله، تحولات بهداشت و درمان تبریز از تشکیل سلسله ایلخانان تا زوال آن را مورد بررسی قرار داده است.ملاحظات اخلاقی: در این مطالعه اصل صداقت و امانتداری کاملاً رعایت شده است.یافته‌ها: انتخاب تبریز به پایتخت سلسله ایلخانی موجب توسعه شهر و شهرنشینی شد و توجه به اقدامات حمایتی و بهداشت شهری را در حوزه‌های مختلف به دنبال داشت. با وجود برخی اثرات منفی حضور مغولان به ویژه رواج خرافات، ایلخانانی مانند غازان و برخی دیوان‌سالاران در قالب ابواب‌البر به ایجاد بیمارستان و تاسیسات جانبی اقدام کردند و حضور اطبای ملل مختلف و آموزش پزشکی باعث بهبود وضعیت بهداشتی شد.نتیجه‌گیری: یافته‌ها حاکی از توجه نسبی به بهداشت به دنبال رشد شهرنشینی است، اگرچه عدم بروز بلایای طبیعی و بیماری‌های مسری، تاسیس شفاخانه و حضور اطبای مختلف همراه با آموزش طب بر این فرایند اثر مثبت داشته، ولی تحت تاثیر مسائل سیاسی و اجتماعی فاقد توان تاثیرگذاری درازمدت بوده است.

health and treatment in tabriz during ilkhanid dynasty

background and aim: following the formation of the ilkhanid dynasty, tabriz was noticed dueto its suitable climate and location and with the growth of urbanization; measures were taken toensure the residents’ health and treatment. the presence of physicians from all over the mongolsin the court as well as rab'-e rashidi and the absence of natural disasters and catastrophes playeda crucial role in this trend. the current paper seeks to identify health and treatment status oftabriz during the ilkhanid dynasty.methods: this research is based on the descriptive-analytical method. the data was collected inthe form of documentary using the first-hand sources particularly khwaja rashid al-dinfazlullah’s works. it has studied the evolutionary course of health and treatment in tabriz fromthe formation of the ilkhanid dynasty to its decline.ethical considerations: in this research, the principle of honesty and trustworthiness wasobserved.results: the selection of tabriz as the capital of ilkhanid led to the development of the city andurbanization and the support measures and urban health in various fields. despite some negativeeffects of the presence of the mongols, especially the spread of superstitions, some ilkhanidssuch as ghazan and a few bureaucrats in the form of abwab al-albar, established the hospitalsand ancillary facilities. also the presence of doctors from different nations and medical educationimproved the health situation.conclusion: the findings indicate relative attention to health following the growth ofurbanization. although the absence of natural disasters and infectious diseases, the establishmentof hospitals and the presence of various physicians and medical education had a positive effect onthis process, but under the influence of political and social issues, it could not have a long-termeffect.