بهداشت عمومی در بوشهر عصر قاجار (بر اساس گزارش‌های سیاحان خارجی)

زمینه و هدف: بندر بوشهر به عنوان یکی از جنوبی‌ترین مناطق ایران از اهمیت زیادی به لحاظ سیاسی و اقتصادی برخوردار بود. با گسترش روابط خارجی سلسله‌های حکومتگر ایران با سایر ملل از طریق دریا، بر اهمیت آن افزوده شد و در عصر قاجار با حضور کمپانی‌ها و هیات‌های دیپلماتیک، به یکی از گلوگاه‌های ارتباطی ایران با جهان خارج مبدل شد. به دلیل حضور هیات‌های سیاسی و تجاری گزارش‌های ارزشمندی در رابطه با وضعیت بهداشت عمومی این شهر بر جای‌ مانده است.روش: پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از گزارش‌های سیاحان خارجی، به تبیین وضعیت بهداشت عمومی بوشهر در دوره‌ قاجار می‌پردازد.ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش موازین مرتبط با اصول اخلاقی همچون امانتداری و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهیز از جانبداری در مراجعه به متون یا تحلیل‌ها رعایت شده است.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد، بر اساس گزارش سیاحان خارجی، بی‌توجهی حکام قاجار، کمبود امکانات بهداشتی و قرارگرفتن در شاهراه ارتباطی دریایی ایران با دیگر کشورها، در نابسامانی اوضاع بهداشتی بوشهر موثر بوده است. بوشهر به‌مانند بقیه مناطق ایران در دوره قاجار از سطح بهداشتی پایینی برخوردار بود و مردم این شهر درگیر انواع و اقسام بیماری‌ها بودند.نتیجه‌گیری: بوشهر اولین نقطه از خاک ایران بود که سیاحان خارجی وارد آن شده و قبل از آشناشدن با بقیه مناطق ایران و با معیارهای کشور خودشان، درباره این شهر و اوضاع بهداشتی آن به قضاوت می‌پرداختند و با تاکید بر چند مولفه‌ مهم، از جمله هوا، آب آشامیدنی، فضای شهری و بهداشت منازل، معمولاً بهداشت عمومی شهر را نامطلوب گزارش می‌کردند. علیرغم اقدامات محدودی که از سوی حکومت قاجار و دولت انگلستان برای ارتقای سطح بهداشتی و مقابله با بیماری‌ها انجام گرفت، اما تا پایان حکومت قاجار تغییر چندانی در شرایط بهداشتی این منطقه ایجاد نشد.

public health in boushehr during the qajar period(based on the foreign tourists’ reports)

background and aim: boushehr port as one of the southernmost regions of iran was of great politicaland economic importance. with the expansion of the foreign relations of the ruling dynasties of iran withother nations through the sea, its importance increased and in the qajar era, with the presence ofcompanies and diplomatic delegations, it became one of the communication bottlenecks of iran with theoutside world. due to the presence of political and business delegations, valuable reports about the publichealth status of this city have been left.methods: the present study explains the state of public health in boushehr in the qajar period with adescriptive-analytical approach and using the reports of foreign tourists.ethical considerations: in this research, standards related to ethical principles such as trustworthinessand honesty of reference to the used texts, originality of sources and avoiding bias in referring to texts oranalyzes have been observed.results: the findings showed that, according to the reports of foreign tourists, the qajar rulers’carelessness, the lack of health facilities, and being located on the sea communication highway of iranwith other countries, have been effective in the disorder of health conditions in boushehr. like otherregions of iran, boushehr had a low level of health during the qajar period, and the people of this citysuffered from all kinds of diseases.conclusion: boushehr was the first place of iran that foreign tourists entered and before gettingacquainted with the rest of the regions of iran and with the standards of their own country, they madejudgments about this city and its health conditions, emphasizing several important components such as air,water, urban environment and home hygiene, usually reported the general health of the city asunfavorable. despite the limited measures taken by the qajar government and the british government toimprove the health level and fight diseases, there was no significant change in the health conditions of thisregion until the end of the qajar rule.