زمینه‌ها و دلایل گرایش اعتیاد به مواد مخدر در جامعه عصر صفوی از دیدگاه شاعران

زمینه و هدف: تا پیش از روزگار صفویان، استعمال موادی چون تریاک به عنوان دارو رواج داشت. در این عهد رواج انواع مواد مخدر به قصد لذت گسترش یافت و طبقات مختلف مردم و سپاهیان و وزرا و حتی شخص شاه به آن رو آوردند و حتی کوشیدند از این مواد در پیشبرد اهداف سیاسی خود استفاده نمایند، به طوری که استعمال بی‌رویه آن، جامعه را گرفتار معضلی به نام اعتیاد ساخت. ادبیات این دوره نیز از تاثیرات اعتیاد به دور نماند و در شعر شاعران ابعاد و چرایی گرایش به اعتیاد به مواد مخدر منعکس شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد است به مساله اعتیاد از دریچه شعر شاعران عصر صفوی بپردازد و به این سوال پاسخ دهد که زمینه‌ها و دلایل گرایش مردم و برخی شاعران به مواد مخدر از دیدگاه شاعران عصر صفوی چه بوده و عکس‌العمل آنان به عنوان گروهی از آگاهان جامعه به این مواد چه بوده است؟روش: ﺭﻭﺵ به کار ﮔﺮﻓﺘﻪ ‌ﺷﺪﻩ در ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات ﺭﻭﺵ کتابخانه‌ای ﻭ پژوهشی ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.ملاحظات اخلاقی: در این تحقیق جنبه‌های اخلاقی مطالعه کتابخانه‌ای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که شواهد و نمونه‌های فراوان اصطلاحات مربوط به مواد مخدر در اشعار شاعران دوره صفوی و انعکاس نحوه تهیه و استفاده این مواد در اشعار و بالاخر نکوهش مبتلایان به این بلایا و ارائه پیشنهادهای مختلف جهت ترک اعتیاد، خود حاکی از شدت رواج مواد مخدر در بین مردم و نیز برخی شاعران این روزگار است.نتیجه‌گیری: در آثار شاعران مورد بررسی که بیشترین اشاره به مواد مخدر داشته و خود از مبتلایان به آن، در دوره صفوی بوده‌اند، انواع مواد مخدر 85 بار نام برده شده است که تریاک و تنباکو با بیشترین و کوکنار و بنگ با کمترین مصرف را نشان می‌دهد. از دیدگاه شعرا در دوره صفوی، مردم به قصد تهییج ذوق، تفنن و جهت غم‌گساری و شادمانی، تحریک میل جنسی و استفاده درمانی به مواد مخدر رو آورده بودند، اما بعد از اعتیاد به مواد مخدر به علت تاثیرات مخرب آن درصدد ترک برآمدند و ضمن نکوهش استعمال این‌گونه مواد، در این راه، ترک تدریجی مواد را نیز پیشنهاد کرده‌اند.

reflection of drug addiction in the poetry of safavid poets

background and aim: before the safavid era, the use of substances such as opium as a medicinewas common. but in this era, all kinds of drugs for pleasure spread and different classes of people,soldiors, ministers and even the king himself turned to it and tried to use them to advance theirpolitical goals. so that it’s improper use, the society was caught in a problem called addiction. theliterature of this period was not far from the effects of addiction and it was clearly reflected in thepoets' poems. accordingly, the present study seeks to address the issue of addiction through the lensof poetry of safavid poets and to answer the question that from the poets' point of view, how did drugaddiction spread and what was their reaction as a group of intellectuals in society to this issue?methods: this research is descriptive-analytical and the method of collecting data is library andhistorical research.ethical considerations: in this research, the ethical aspects of library study, including theauthenticity of texts, honesty and trustworthiness have been observed.results: the findings indicate that people turned to drugs with the intention of stimulating taste,pleasure, sadness and happiness, stimulation of sexual desire and therapeutic use. but due to itsdestructive effects, they wanted to quit and while condemning the use of such substances, they alsosuggested gradual quitting them.conclusion: in the poets’ works of the safavid period, types of drugs were mentioned 85 times.opium and tobacco are the most used and poppy and hemp are the least used. many examples ofterms related to drugs, how to prepare and use these drugs, condemning the sufferers and presentingvarious suggestions to get rid of addiction, in the poets’ poems of this period indicate the prevalenceof drugs in those days.