بررسی و بازشناسی پیشینه‌ و خاستگاه سیمرغ به عنوان نماد پزشکی ایرانیان

زمینه و هدف: شناخت اساطیر و نمادها، ابزاری علمی برای آگاهی از فرهنگ، تفکر و آداب و رسوم انسان‌ها از روزگاران بسیار کهن است. هدف از پژوهش حاضر، مطالعه و بازشناسی پیشینه‌ و خاستگاه سیمرغ به عنوان نماد پزشکی ایرانیان می‌باشد.مواد و روش‌ها: در این مطالعه با رویکردی توصیفی و تعیین کلید واژه‌های نماد پزشکی، سیمرغ، مار، ققنوس، عنقا، همای پزشک، مرغ درمانگر و ایران باستان، به بررسی پایگاه‌های معتبر علمی، مقالات و منابع کهن تاریخ پزشکی پرداخته شد. اطلاعات جمع‌آوری شده، پس از کُدگذاری، طبقه‌بندی و تجزیه و تحلیل در قالبی منظم ارائه گردیدند.یافته‌ها: نماد و اسطوره ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. اسطوره پهنه‌ی نمادهاست و این نماد است که به اسطوره معنا می‌دهد. مار و عصای کادوسه (مهمترین عنصر نماد پزشکی جهان که به عنوان سمبل دارو و درمان برگزید شده)، بُن مایه‌ای ایرانی دارد و با نفوذ باورهای میترائیسم در روم، یونان و ورود آن در مسیحیت، از سوی سایر ملت‌ها پذیرفته شده است. در اساطیر ایران باستان، سیمرغ را نشانه برتری، درمانگری و مظهر پادشاهی تلقی می‏کردند. ترکیب چندگونه‌ی حیوانی در سیمرغ که هر یک از حیوانات، نماد یکی از عناصر چهارگانه طبیعت بوده‏اند، می‏تواند متاثر از نیروی جاودانگی حیات و یاری رسانندگی باشد.ملاحظات اخلاقی: این پژوهش صرفا با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای انجام شده و اصل امانتداری و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهیز از جانبداری در مراجعه به متون یا تحلیل‌ها، رعایت شده است.نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که دانش پزشکی در ایران باستان جایگاه ویژه‌ای داشته است. در میراث فرهنگیِ کهن ایران، نمادها سابقه‌ای چند هزار ساله دارند که با دانش پزشکی، گیاهان دارویی و عمل جراحی همراه بوده‌اند. بنابراین از نماد سیمرغ به عنوان نماد دارو و درمان، در ایران رونمایی شد تا اصالت فرهنگ و تمدن ایرانی، به خصوص در عرصه‌ی پزشکی رخ بنمایاند.