وقف و اعتلای تمدن اسلامی در عصر صفوی با نگاهی به ابعاد آموزشی، فرهنگی و پزشکی

زمینه و هدف: در دوره صفویه تمدن اسلامی به رشد و بالندگی رسید. در این دوره وقف نیز به شدت گسترش یافت. در این مقاله تلاش شده نقش وقف در اعتلای تمدن اسلامی در عصر صفوی با نگاهی به ابعاد آموزشی و فرهنگی بررسی شود.روش: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده‌ شده است.ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانتداری رعایت شده است.یافته‌ها: آموزه‌های دینی، دانش، تعلیم و تربیت از مهم‌ترین عناصر اعتلای تمدن اسلامی است. در دوره صفویه یکی از عواملی که سبب تقویت عناصر مورد اشاره و بنابراین اعتلای تمدنی اسلامی گردید، نقش وقف در گسترش مدارس، مساجد، تقویت آموزه‌های دینی و پزشکی بود. در واقع وقف با حمایت از تاسیس و توسعه مدرس، مکاتب، مساجد، زیارتگاه‌ها، کتابخانه‌ها و جشن‌ها و اعیاد دینی و همچین توجه طب و تاسیس بیمارستان‌ها از منظر فرهنگی و آموزشی زمینه اعتلای تمدن اسلامی در عصر صفوی را فراهم آورد. وقف قبل از صفویان نیز وجود داشت، اما در این دوره، کارکرد آن گسترده‌تر شد. با رسمیت‌یافتن آیین تشیع در دوره صفوی کارکرد نهاد وقف در خدمت آیین جدید قرار گرفت و خود را با نیازها و احتیاجات آن منطبق کرد.نتیجه‌گیری: از آنجا که زمینه اعتلای تمدن اسلامی، دانش، فرهنگ و آموزش است و به عبارتی از جمله عوامل مهم رشد و شکوفایی تمدن اسلامی، علم اندوزی و حمایت از کسب علم و انش و ارتقای فرهنگ است، بنابراین لازم است در کنار سایر کارکردهای وقف، به حمایت این نهاد از آموزش و فرهنگ بیش ‌از پیش توجه شود.