مسیونرهای مُبلغ کارملیت و پیوند آن‌ها با گفتمان طب عامیانه در ایران عصر صفوی

زمینه و هدف: طب عامیانه دوره صفوی مانند بسیاری دیگر از شاخه‌های علمی از فضای سیاسی، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی این دوره تاثیر پذیرفت و تحت تاثیر این مولفه‌های ساختاری، رگه‌هایی قابل توجه و چشم‌گیر از خرافه‌گرایی در آن تقویت شد. این خرافه‌گرایی طبی نه‌تنها در حوزه‌های پیشگیری، درمان و نیز راهکاری به منظور ارتقای سلامت در میان طبقات اجتماعی ایران عصر صفوی رشد و شیوع یافت، بلکه در نوبه خود، بر فرآیند شگفت‌انگیز دیگری نیز در این دوره تاثیر گذاشت و آن، بهره‌گرفتن از برخی ابعاد خرافی طب عامیانه به منظور تبلیغ مسیحیت کاتولیک در ایران توسط مبلغان کارملیت بود. بنابراین تبیین چرایی و چگونگی پیوند خرافه‌گرایی مندرج در طب عامیانه با فراهم‌ساختن بستری برای تبلیغ مسیحیت در ایران، هدف این پژوهش است.مواد و روش‌ها: این تحقیق از نوع نظری بوده، ‌روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‏باشد و روش جمع‏آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.یافته‌ها: در واقع ظرفیت‌های قابل توجهی که طب عامیانه دوره صفوی از منظر نفوذ و رسوخ باورهای خرافی از خود نشان داد، بستری فراهم آورد تا با بهره‌گیری از آن، فضا برای تبلیغ مسیحیت از جانب کارملیت‌های کاتولیک در ایران فراهم آید. به بیان دیگر، خرافه‌گرایی مندرج در شاخه طب عامیانه دوره صفوی، کاتولیک‌های کارملی را تحریک و تشویق کرد تا با بهره‌گیری از برخی فنون و رمز و رازهای مندرج در طب عامیانه، گرایش طبقات عامه مردم را به جانب دین مسیح بسنجند و از آن در جهت تبلیغ مسیحیت در ایران بهره ببرند. این موضع، اگرچه به فراخور اهمیتش، بازتابی نه‌چندان پرحجم در منابع تاریخی این دوره دارد و از زوایای پنهان و زیرین آن در گزارش‌های تاریخی این دوره‌ها اندکی بازتاب پیدا کرده است، اما تحلیل همین داده‌های در دسترس نیز به تبیین و تحلیل این مساله کمک خواهد کرد.ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که خرافه‌گرایی وسیع مندرج در طب عامیانه برای مُبلغان کارملی، فضایی فراهم آورد تا آنان با آگاهی از چنین بستری، تبلیغات دینی خود را در میان طبقات عامه ایرانیان گسترش دهند و از آن در جهت اهداف تبلیغی خود استفاده کنند.