معرفی و بررسی رسالۀ عرایس‌الجواهر و نفائس‌الاطایب از دیدگاه طب سنتی

زمینه و هدف: رسالۀ عرایس‌الجواهر و نفایس‌الاطایب از رساله‌های ارزشمند قرن هفتم هجری قمری می‌باشد که شهرت تامی در بین رساله‌های علوم و فنون زمان خویش یافته است. این رساله با پرداختن به سه موضوع احجار، اطایب و کاشیگری حاوی موضوعات متنوع و متفاوتی می‌باشد که آن را مفترق از رساله‌های طبی ساخته است. با توجه به ابعاد طبی رساله که تاکنون مورد نظر قرار نگرفته، این پژوهش بر آن است تا به معرفی، تحلیل، استنتاج و تقسیم‌بندی کلیات طبی از این رساله بپردازد.مواد و روش‌ها: این مطالعه با استفاده از روش کتابخانه‌ای و اسنادی به مقایسۀ رسالۀ عرایس با مهم‌ترین رساله‌های احجار و عطرنامه‌های پیش از آن پرداخته، سپس به تحلیل و تجزیه هر بخش و استنتاج یافته‌ها پرداخته است.یافته‌ها: در هر دو قسم رساله؛ احجار (سنگ‌ها) و اطایب (عطرها) پس از معرفی و ذکر خصوصیات به بیان خواص طبی بر اساس فلسفۀ طبیعیات و منطق که بنیان طب سنتی می‌باشد پرداخته شده است. نیز باورهای عامیانۀ طبی از بخش‌های قابل توجه در این رساله می‌باشد.نتیجه‌گیری: با توجه به مباحث رساله می‌توان سه رویکرد طبی؛ درمانگری بر اساس طب سنتی، باورهای عامیانۀ طبی و خواص جادودرمانی احجار، فلزات و اطایب را بر اساس ارائۀ شواهدی از نسخۀ عرایس‌الجواهر دریافت. تناسب رویکردهای مزبور با نحوۀ به‌کارگیری احجار از نتایج دیگر این تحقیق می‌باشد.