علائم و نحوه معالجه بیماری های مَثانه بر اساس مندرجات پنج متن مهمّ طبّی پزشکان ایرانی در قرون سوم تا ششم هجری

زمینه و هدف: قرون سوم تا ششم هجری، در تاریخ علوم اسلامی، به عنوان «عصر طلایی طبّ اسلامی» شناخته می‌شود؛ در این عصر، پزشکان بزرگی همچون «ابن رَبَّن طبری»، «ابومنصور هرَوی»، «اَخوینی»، «رازی»، «ابن سینا»، «میسری»، «جرجانی» و... پابه عرصه گیتی گذاردند و با تحقیقات و آثار ارزشمند خود، نهال بارور طبّ اسلامی را به درختی تناوَر مبدّل ساختند که برای سده های متوالی، بر اغلب حوزه های طبّی شرق و غرب، سایه گسترانید.هدف از پژوهش حاضر، آن است که مهمترین علل و عوارض بیماری های مثانه و دستورهای درمانی بر اساس پنج کتاب شاخص طبّی در فاصله قرن سوم تا ششم هجری یعنی «فردوس الحکمه فی الطبّ» اثر «ابوالحسن علی بن سهل الطبری»، «الحاوی فی الطبّ» اثر «محمّد بن زکریا رازی»، «دانشنامه منظوم طبّی» اثر «حکیم میسری»، «قانون فی الطبّ» اثر «حسین بن عبدالله سینا» و «ذخیره خوارزمشاهی» اثر «سید اسماعیل جُرجانی» بررسی شود؛ جستجوهای نگارنده در سوابق مطالعاتی، نشان می دهد که پژوهش حاضر، به این شکل و سیاق، مسبوق به سابقه نیست.مواد و روش‌ها: در زمینه طبّ و آثار طبّی، تالیفات پر ارج این دانشمندان، ضمن تکمیل یافته های طبیبان متقدّم یونانی، سُریانی، هندی و... افزوده های بسیاری در حوزه های طبّ پیشگیری، داروشناسی و مطالعات بالینی به جهان پزشکی عرضه کرده اند که شایستۀ توجّه فراوان است؛ از جمله بخش های مهمّ و قابل اعتنا در طبّ سنّتی، مبحث بیماری‌های مثانه و مجاری ادرار است؛ مواردی همچون نوشیدن آب های ناسالم، بیماری های عفونی، بروز سُدّه و امتلاء، ضربه خوردن و سقوط، ایجاد سنگ، و مواردی از این قبیل، از جمله علل شایع مثانه و مجاری ادرار است که در کتب طبّی بدان ها اشاره گردیده و بر مبنای روش توصیفی –تحلیلی نگاشته شده است.یافته‌ها: در کتب طبّی موصوف، عمده ترین انواع بیماری های مثانه، نشانه های هر عارضه و نحوۀ درمان صحیح بیان شده است.ملاحظات اخلاقی: نگارندگان این پژوهش، اصل امانت‌داری را در ارجاع‌دهی رعایت کرده‌اند.نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد که مولّفان کتب طبی موصوف کوشیده اند با بررسی نظرات پزشکان متقدّم، همراه با مشاهدات بالینی خود، راهکارهای درمانی مناسبی را در این مورد، ارائه نمایند.