بررسی جایگاه بهداشت و درمان تبریز در دوره صفویه (907 – 1148 ق)

زمینه و هدف: تبریز از جمله شهرهایی به شمار می‌رود که در دوره صفویه از اهمیت سیاسی و اقتصادی زیادی برخوردار بود. با وجود این؛ و موقعیت مناسب آب ‌و هوایی و اقدامات پیشگیرانه در حوزه بهداشت شهری و حضور اطبای ماهر و احداث چند بیمارستان به علت عدم تحول جدی در زمینه بهداشت و درمان و نیز شیوع بیماری‌های مسری، شهر از نظر بهداشتی و درمانی در شرایط مناسبی قرار نداشته است.مواد و روش‌ها: مواد اصلی پژوهش حاضر اطلاعات و داده‌های منابع تاریخی، سفرنامه‌ها و رساله‌های طبی دوره صفویه است. در کنار آنها از تحقیقات جدید صورت‌گرفته در حوزه بهداشت و پزشکی دوره صفوی استفاده شده است. روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده و براساس گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای انجام شده است.یافته‌ها: با توجه به اطلاعات موجود به نظر می‌رسد علی‌رغم شرایط مناسب آب ‌و هوایی، نبود مشکل کمبود آب و آلاینده‌ها، تحت تاثیر عواملی مانند جنگ‌ها، شیوع بیماری‌های مسری، تداوم علم و روش‌های درمانی ادوار گذشته بدون تحول و تبدیل بیمارستان‌ها به نوانخانه مشکلات چندی در این حوزه وجود داشته است.ملاحظات اخلاقی: در تدوین این پژوهش، اصل امانت‌داری و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهیز از جانب‌داری در مراجعه به متون یا تحلیل‌ها، رعایت شده است.نتیجه‌گیری: در مقاله حاضر ابتدا به بررسی عوامل تاثیرگذار بر بهداشت محیط پرداخته شده و سپس اطبا و مراکز درمانی مورد بررسی قرار گرفته و عوامل مثبت و منفی تاثیرگذار بر بهداشت و درمان شهر تبریز در فاصله برآمدن صفویه تا سقوط آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.