بازشناسی معماری مسکن سلامت‌بخش بر پایه طب سنتی نمونه موردی: مساکن اقلیم گرم و خشک

زمینه و هدف: پیشگیری بهتر از درمان است. بشر در پی یافتن راه‌هایی برای ارتقاء سلامت خود بوده است. پس می‌بایست پیشگیری را تقویت کرد. یکی از ابزارهای تقویت سلامت، تامین آن در ابعاد سلامت محیط است. هدف پژوهش این است که با بازنگری در اسناد طب سنتی و ویژگی‌های معماری سنتی اصول و ویژگی‌های معماری مسکن سلامت‌بخش را بازیابد.مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع پژوهش کیفی می‌باشد. قبل و بعد از تنظیم شاخصه‌ها در پژوهش میان‌رشته‌ای حاضر به پژوهشگران طب و معماری برای مصاحبه‌ در تعمیق مفاهیم طبی و اجماع آراء خبرگان در صحت‌سنجی مصادیق معماری مراجعه شده است. شیوه گردآوری داده‌ها جستجو در منابع کتابخانه‌ای، مقالات مربوط به نشریات معتبر طب و معماری و مصاحبه اکتشافی برای تعمیق فهم موضوع بوده است.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که طب سنتی با نگرش واحد بر پایه کیفیات مشترک، تاثیر عوامل محیطی حفظ سلامت، شامل آب و هوا، حرکت و سکون جسمانی و نفسانی و خواب و بیداری، را بر تدبیر مسکن شرح می‌دهد. در معماری سنتی اصول و ویژگی‌هایی وجود دارد که منطبق بر توصیه‌های پزشکان در قالب چهارگانه نامبرده برای ساماندهی مسکن می‌گنجد.نتیجه‌گیری: مهمترین توصیه‌های طبی برای اقلیم گرم و خشک، تعدیل گرما و خشکی با رطوبت‌افزایی، خنک‌سازی و جریان هوای طبیعی در فضاهاست. خشکی هوا با طراحی درونگرا برای کنترل تابش و باد، کاربرد الگوی فضایی حوض‌خانه و سرداب و عناصر آب، گیاه و سایبان قابل کنترل بوده و جریان هوای خنک و طبیعی با تعبیه روزنه‌ها، بادگیر و بازشوها در دیوارها و آسمانه‌های بلند محقق می‌شود. در بعد حرکت و سکون جسمانی و نفسانی برای بازیابی نیروهای جسمی و روحی و تعادل کلی در مزاج آن، می‌بایست اولویت را بر حالت سکون و آرامش خانه قرار داد. سلامت نفسانی با طراحی سلسله‌مراتبی، مرکزگرایی جزء فضاها، محورگرایی فضاهای جمعی و کاربرد آرایه‌های نمادین قابل تحقق است. در بعد خواب‌وبیداری با رعایت اصل حریم فضایی و استقلال فضایی، زمینه بهره‌مندی از بیداری و بازیابی نیروها در حالت خواب فراهم می‌شود.