سیر تاریخی پیدایش واژه «سوءالقنیه» (پیش استسقا) در منابع طب سنتی ایران

زمینه و هدف: «سوءالقنیه» واژه‌‎ای است که در منابع معتبر طب سنتی ایران به عنوان یک بیماری در ذیل امراض کبد به کار رفته است و از آنجا که پیش زمینه بیماری جدی‌تری به نام «استسقا» است، از آن به «پیش استسقا» نیز نام برده شده است. از آنجا که واژه «سوءالقنیه» در کتب اطبای یونانی، به چشم نمی‌خورد، درصدد برآمدیم سیر تاریخی پیدایش این اصطلاح را در کتب متعلق به حکمای طب سنتی ایران مورد مطالعه قرار دهیم.مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر یک مطالعه مروری توصیفی است. 906 عنوان کتاب و رساله در زمینه طب سنتی در این مورد مطالعه و بررسی شد و هم‌زمان مقالات مرتبط با این واژه نیز در سایت‌های معتبر علمی از جمله pubmed، scopus، google scholar استخراج گردید.یافته‌ها: بر اساس بررسی انجام‌شده احتمالاً اولین کسی که بیماری «پیش استسقا» را گزارش نموده، «اهرن بن اعین» باشد که به بیماری «پیش استسقا» با عنوان «فسادالمزاج» اشاره می‌کند. در قرن چهارم قمری «ربیع ابن احمد اخوینی» این بیماری را با واژه «سوءالحال» معرفی می‌کند. به نظر می‌رسد ابوعلی سینا در اوایل قرن پنجم قمری اولین کسی است که به صورت مدون نام «سوءالقنیه» را مطرح می‌کند.نتیجه‌گیری: این بیماری در مقطعی از زمان نه از لحاظ مفهومی و نه از لحاظ واژه‌‎ای شناخته‌شده نبوده است. بنابراین تحقیق با وجود آشنایی طبیبان یونان باستان چون بقراط با واژه «استسقا»، نامی از بیماری «پیش استسقا» در کتب طبی آنان نیست. در نوشته‌های اطبای یونانی اثری از سوءالقنیه نیز دیده نمی‌شود. این بیماری در طول دوران شکوفایی طب در میان پزشکان مسلمان، به عنوان یک بیماری مستقل معرفی می‌شود و واژه سوءالقنیه مطرح می‌گردد و کاربرد تشخیصی و درمانی مستقل پیدا می‌کند. اولین کسی که واژه «سوءالقنیه» را در کتب طبی وارد می‌کند، ابوعلی سینا می‌باشد.