بررسی وضعیت بهداشتی و پزشکی دوره قاجار از دیدگاه سفرنامه‌نویسان

زمینه و هدف: ایران از جمله کشورهایی بوده که به خصوص در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مقصد بسیاری از سیاحان بوده است. در پژوهش حاضر سعی بر آن شده تا وضعیت بهداشت و پزشکی ایران از دیدگاه سیاحان آن دوره مورد ارزیابی قرار گیرد.مواد و روش‌ها: در این مطالعه مروری توصیفی سعی شده است از طریق دسترسی به منابع معتبر وضعیت بهداشتی و پزشکی ایران در دوران قاجار مورد بررسی قرار گیرد. جهت این کار با استفاده از واژگان کلیدی مناسب از جمله «قاجاریه»، «سفرنامه‌نویسان»، «بهداشت» و جستجوی الکترونیکی در بانک‌های اطلاعاتی sid، google scholar، pubmed و جستجوی دستی در منابع معتبر کتابخانه‌ای اطلاعات گرداوری و به هدف محوری پژوهش که بررسی وضعیت بهداشتی و پزشکی در دوران قاجار پرداخته شده است.یافته‌ها: سیاحانی که خاطرات خود از سفر به ایران در دوره قاجار را به نگارش درآوردند، تصویر روشنی از اوضاع اجتماعی، تشکیلات اداری، آداب و رسوم و سنن ایرانیان آن زمان ارائه داده‌اند. بر اساس منابع یافت‌شده در اکثر سفرنامه‌های موجود وضعیت پزشکی و بهداشت عمومی از لحاظ آب آشامیدنی، استحمام، درمان بیماری‌ها، وضعیت بهداشتی معابر و بهداشت فردی ایرانیان در زمان قاجار مناسب نبوده است.نتیجه‌گیری: طورکلی زاویه دید ناظران داخلی و مسافران خارجی نسبت به وضعیت سلامت (پیشگیری و درمان بیماری‌ها، بهداشت عمومی) در ایران قاجار متاثر از جامعه سنتی معتقد به ارزش‌های مذهبی بوده و در مجموع نشانگر وضعیت نامناسب بهداشتی در اکثر زمینه‌ها بوده است.