پیشینه نشانه سازمان بهداشت جهانی و سلامت در اساطیر با تاکید بر آثار تمدن جیرفت

در آرم سازمان بهداشت جهانی و سلامت، غالباً از نماد یک مار استفاده شده ‌است. در این نماد، گویا ماران در حال پاسبانی از آن جام یا ریختن زهر شفابخش خود در اندرون آن هستند. فراگیری این اسطوره، موجب شده بود که چندصد سال مار را به عنوان جانوری که اکسیر شفادهی در خود دارد، یکی از منابع داروسازی بشمارند و داروسازان و پزشکان سنتی از آن بهره گیرند. تا قبل از اکتشافات تمدن‌های باستانی شرقی در طی چند سده گذشته، گمان می‌رفت نمادهای نقوش یافت‌شده در این مناطق، کهن‌ترین ماخذ نماد فعلی هستند و حتی حکایت یونانی را وام‌دار میانرودان می‌دانستند، پس از پرده‌برداری طبیعت از چهره تمدن جیرفت، با نقوشی رو به رو شدیم که مقدم بر نمونه‌های یونانی و میانرودانی بودند.هدف این پژوهش، از یکسو شناسایی بنیاد نشانه به‌ کاررفته در نمایه سازمان‌های بهداشت جهانی و پزشکی و از سویی دیگر، شناخت خاستگاه صورت‌بندی و پیشینه اساطیری و باستانی صورت فلکی مار و مارافسای است. بررسی‌ها با روش توصیفی تحلیلی حاصل از مطالعات کتابخانه‌ای، نشان می‌دهد؛ این نماد نه‌تنها در یونان باستان، بلکه در میانرودان، در کتاب مقدس و ایران باستان، نمادی آشنا بوده و از آن در متون ادبی، علمی و آثار هنری استفاده می‌شده و با صورت فلکی مار و مارافسای هم ارتباط داشته است. با مطالعه نقوش به‌دست آمده از تمدن جیرفت و تطبیق آن‌ها با دیگر نقوش میانرودانی و یونانی و متون مربوطه، مشخص می‌گردد که نماد مورد نظر ریشه در این تمدن داشته و افسانه مرتبط با آنکه مار را با ستارگان پیوند داده است، برای جیرفتیان باستان آشنا بوده است و در اساطیر خود بدان اشاره می‌کرده‌اند.