بررسی نحوه بیماری‌زایی ویروس covid-19 بر اساس مبانی طب سنتی ایران و ارائه تدابیر پیشنهادی برای پیشگیری و درمان

زمینه و هدف: کرونا، ویروس نوظهور جهانی (2019-ncov) با علائم عفونت شدید که از طریق تماس انسانی گسترش پیدا می‌کند، از ووهان چین گزارش شده و به سرعت سایر کشورها را دربر گرفته است. به دلیل سرعت بالای انتشار و مرگ و میر زیاد ناشی از این پاندمی، راه‌های تکمیلی برای کاستن از سرعت ابتلا و عوارض بیماری ضروری است. کشور چین روش‌های طب سنتی کشور خود را توسط متخصصین مربوطه به کار گرفته است. طب سنتی ایرانی نیز با توجه به مبانی جامع و کل‌نگر آن می‌تواند در بهبود روند کنترل بیماری موثر باشد.مواد و روش‌ها: در این مطالعه تحلیلی مروری کتابخانه‌ای، واژگان کلیدی مختلفی که شامل «covid-19»، «2019-ncov»، «covid -19+persian medicine»، «covid 19+chinese medicine» و «covid- 19+herbal medicine» بود، در پایگاه‌های اطلاع‌رسانی گوگل ((google، گوگل اسکولار (google scholar) و پابمد (pubmed) جستجو شد، سپس واژگان کلیدی تب، عفونت اخلاط، رطوبت غریبه، حرارت غریبه، امراض ریه، امراض کبد، نزله، اسباب مبرده، اسباب مرطبه، اسباب مسخنه از منابع متقن طب سنتی ایران مانند کتاب الحاوی رازی (925-865 م.)، قانون در طب بوعلی سینا (1037-980 م.)، الشامل ابن نفیس (1288-1213 م.)، مخزن الادویه عقیلی (1747-1670 م.)، اکسیر اعظم محمد اعظم (1902-1829 م.) بررسی شد. بعد از آنالیز کیفی اطلاعات و مقایسه نتایج، پیشنهادات مناسب برای کمک به روند کنترل و درمان بیماری تدوین شد.یافته‌ها: عفونت ناشی از کووید 19 با سرعت زیاد و از طریق ترشحات و قطرات تنفسی با تماس نزدیک انسانی با علائم تب، سرفه، کوفتگی بدن یا خستگی، پنومونی و تنگی نفس و با شیوع کم‌تر سردرد، اسهال، خلط خونی، آبریزش بینی و سرفه خلطی بروز می‌کند. از علائم خفیف تا شدیدِ منجر به مرگ، گستره دارد. در سنین بالاتر و وجود بیماری‌های زمینه‌ای، احتمال ابتلا عارضه‌دارشدن و فوت بیشتر است. در طب سنتی ایران ویروس‌ها از جمله اجسام غریبه‌ای هستند که می‌توانند در بدن، حرارت غریبه‌ای که تب نام دارد، تولید کنند. این تب، در بدن هر فرد بر اساس میزان تلنباری فضولات و نوع اندام‌های درگیر تلنباری و نیز بر اساس قوت یا ضعف طبیعت مدبره بدنی (مثل ضعف سیستم ایمنی و بیماری‌ها)، بروز علائم و شدت و ضعف بیماری حاصل از خود را مدیریت می‌کند.نتیجه‌گیری: در این مقاله بر اساس نتایج و دیدگاه‌های ذکرشده  در بخش نتایج، به بررسی بیماری و ارائه راه‌کارهای پیشگیری و درمانی پرداخته شده تا در کنار سایر تدابیری که در کنترل و درمان آن در جریان است، سرعت بیشتری به کنترل بیماری بدهد.