بررسی وضعیت بهداشتی و پزشکی دوره قاجار با تکیه بر سفرنامه پولاک

زمینه و هدف: وضعیت سلامت و بهداشت همگانی ایرانیان در حدود یکصد سال پیش، آن‌گونه که بررسی تاریخ اجتماعی ایران به ویژه در حوزه پزشکی و سلامت همگانی جامعه نشان می‌دهد، چندان مطلوب نبوده است. هدف ما از نگارش پژوهش حاضر، بررسی وضعیت بهداشتی و پزشکی دوره قاجار با تکیه بر سفرنامه پولاک بوده است.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر مبتنی بر روش کتابخانه‌ای و اغلب بر یک مطالعه تاریخ تحلیلی استوار بوده است.یافته‌ها: ایرانِ دوره قاجار مقصد بسیاری از سیاحان، تاجران، ماموران دولتی و افراد کنجکاوی بود که به دلایل مختلف به ایران سفر و بسیاری از آن‌ها مشاهدات خود را ثبت کردند. این سفرنامه‌ها به دلیل توجه به جزئیات خوراک، پوشاک، آموزش، علوم، امور مذهبی، رفتار و آداب معاشرت و امثال آن، برای شناخت دوره قاجار از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد، از جمله مواردی که در این سفرنامه‌ها مورد اشاره قرار گرفته است، وضعیت بهداشت و پزشکی ایران در عصر قاجار می‌باشد.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش بیانگر آن است که بهداشت فردی و عمومی در دوره قاجار، چندان رعایت نمی‌شده و طب سنتی شیوه اصلی درمان در آن دوره بوده است، اما با ورود پزشکی نوین به ویژه از دوره ناصرالدین‌شاه، به تدریج مورد استقبال مردم قرار گرفت و شیوه‌های درمانی جدید در طب سنتی نفوذ کرد و رفته‌رفته بر آن پیشی گرفت.