تحول علم پزشکی و بهداشت در ایران از مشروطه تا پایان پهلوی اول

زمینه و هدف: در این پژوهش، گذار گفتمانی علم پزشکی ایران، از پروسه سنتی به مدرن در دوره مشروطه تا پایان پهلوی اول را مورد توجه قرار داده‌ایم. هدف از بررسی این موضوع، بررسی تحول علم پزشکی سنتی به مدرن و کاستی‌های این اقدام، به دلیل عدم تلفیق این دو گفتمان می‌باشد و از طرفی اهمیت حفظ سلامت جوامع در طول تاریخ که خود ترقی هر جامعه‌ای را نشان می‌دهد، است. وضعیت سلامت و بهداشت همگانی ایرانی‌ها در دوره مشروطه و پهلوی اول که برهه مورد توجه در این پژوهش می‌باشد، آن‌گونه که بررسی تاریخ اجتماعی به ویژه در حوزه پزشکی جامعه نشان می‌دهد، ابتدا چندان مطلوب نبود، اما به تدریج با توجه حکومت‌ها به ویژه دردوره پهلوی اول روند تحول علم پزشکی و سلامت جامعه را به سمت گفتمان مدرن آن می‌توان شاهد بود.مواد و روش‌ها: تبیین مراحل تحول گفتمان پزشکی سنتی به مدرن، هدفی است که این پژوهش می‌کوشد با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، اسناد آرشیوی و مطبوعات این دوره تاریخی به بررسی این جنبه علمی در تاریخ ایران، بپردازد.ملاحظات اخلاقی: در مراجعه به متون، صداقت و امانتداری در پژوهش، استناد به منابع و انتشار آن‌ها رعایت شده است.یافته‌ها: اهمیت تحقیق در بررسی این گذار تاریخی در علم پزشکی و نتایجی که در ایران به دنبال آورد، می‌باشد. در واقع شدت بیماری‌ها، به ویژه عارضه‌های واگیردار در سراسر کشور به حدی گسترده بود که همین امر موجب تلنگری برای حاکمان و روشنفکران بود، اگرچه در دوره مشروطه، قوانینی در راستای این امر وضع شد، اما به مرحله اجرایی درنیامد.نتیجه‌گیری: با آغاز دوره پهلوی اول روند رو به بهبود سلامت و تحولات بزرگی در علم پزشکی به وجود آمد، اما در نتیجه این تحول، به دلیل عدم سازگاری میان دو گفتمان سنتی و مدرن در این علم منجر به حذف یکی و رونق دیگری شد. عرصه گفتمان علم پزشکی مدرن با تکیه بر جایگاه بیماری و بدن به اوج خود خود رسید، اما وجود آمرانگی در تحقق این علم و کنارگذاشتن طب سنتی، عواقبی به دنبال داشت که در دوره‌های بعد نمود پیدا کرد.