بررسی تحلیلی عملکرد نهادهای متولی بهداشت و درمان فارس در دوران پهلوی اول (1320-1304 ش./ 19411925 م.)

زمینه و هدف: در این پژوهش عملکرد دستگاه‌های متولی بهداشت عمومی فارس در دوران پهلوی اول مورد بررسی قرار گرفته است. بهداری و بلدیه (شهرداری) دو نهادی بودند که در این زمینه مسوولیت قانونی داشتند. به منظور تامین سلامت عمومی همکاری میان آن‌ها ضروری بود. دو سازمان به تدریج روند تکاملی خود را در فارس توسعه دادند. طبیعی است آن‌ها مشکلات زیادی را پیش رو داشته‌اند.مواد و روش‌ها: این مقاله، بر اساس مستندات و منابع آرشیوی، به بررسی تحلیلی عملکرد آن‌ها پرداخته شده است. بسیاری از یافته‌های این پژوهش بر مبنای اسناد و یافته‌های درجه اول است. صحیه به عنوان نهاد اصلی مسوول در زمینه بهداشت و درمان موضوع محوری مقاله را تشکیل می‌دهد. بلدیه و صحیه چندی بعد به شهرداری و بهداری تغییر نام دادند. بهداری‌ها و شهرداری در برخی موارد وظایف مشابهی داشتند. هر گونه کشمکش در مسوولیت‌های این دو نهاد می‌توانست سلامت عمومی را تهدید کند. در این مقاله به رابطه این دو سازمان محلی با هم و پیامد اقدامات آنان بر سلامتی مردم توجه ویژه شده است.ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانت‌داری در تحلیل، گزارش و انتشار مطالب رعایت گردید.یافته‌ها: این پژوهش نشان می‌دهد: 1 میزان شیوع بیماری‌های واگیردار و مرگ و میر ناشی از آن کاهش یافت؛ 2 به دلیل کمبود اعتبارات مالی، در ریشه‌کنی و کنترل بیماری مسری موفقیت کامل حاصل نگردید؛ 3 بیشتر نقاط فارس چندان بهره‌ای از تحولات صورت گرفته نبردند و وضع بهداشت و درمان آن‌ها با تغییر محسوسی مواجه نشد. با این‌ حال دستاوردهای به دست‌آمده در حوضه بهداشت و درمان فارس نیز مورد توجه پژوهشگران در این مقاله بوده است.نتیجه‌گیری: در دوره مورد بحث تحولات زیادی در ساختار اداری بهداری و شهرداری‌ها صورت گرفته که منجر به بهبود در فضای بهداشتی جامعه شد. با وجود بهبود در وضعیت بهداشتی جامعه، وضعیت بهداشتی فارس در دوره پهلوی اول به طور بنیادین متحول نشد.