مواجهه با نظریه تکامل داروین در ایران: روایت مارکسیست ها در عصر پهلوی

نظریۀ تکامل داروین و نظریۀ تکامل اجتماعی مارکس هر دو ریشه در مدرنیته غربی داشتند. بار اصلی ترویج اندیشۀ داروین در ایران نیز در عصر پهلوی یکم بر عهده مارکسیست‌ها بود. رویکرد مارکسیست‌ها به نظریۀ تکامل داروین در این دوره ضمن شباهت‌هایی که با مواجهه اندیشمندان ایرانی دوره‌ی قاجار با نظریه تکامل داشت، اما روایت زیست‌شناختی دقیق‌تری را از نظریۀ تکاملی داروین ارائه می‌داد، به همین دلیل در طول چند دهه روایت‌های داروینی مارکسیستی بر جامعه فکری ایران غالب شد. با بررسی آرای تکاملیِ متفکران شاخصِ مارکسیست ایرانی ضمن اینکه در می یابیم چگونه و چرا یک نظریه‌ علمی زیست شناسی موردتوجه احزاب مارکسیستی قرار گرفت، روندصعود و افول سیطره اندیشه های تکاملی مارکسیستی را بر جامعه علمی ایرانی نظاره خواهیم نمود.

confronting darwin’s theory of evolution in iran: the narrative of marxists in the pahlavi era

darwin’s theory of evolution and marx’s theory of social evolution both had their roots in western modernity.the main burden of promoting darwin’s thought in iran during the pahlavi i era was on the shoulders of marxists. the approach of marxists to darwin’s theory of evolution in this period, in addition to the similarities with the qajar era iranian thinkers with the theory of evolution, but presented a more accurate biological narrative than darwin’s theory of evolution, for this reason, marxist darwinian narratives dominated the intellectual society of iran for several decades. became. by examining the evolutionary opinions of prominent iranian marxist thinkers, while finding out how and why a scientific theory of biology came to the attention of marxist parties, we will observe the rise and fall of the influence of marxist evolutionary ideas on the iranian scientific community.