از رئالیسم علمی لاتور تا رئالیسم انتقادی باسکار

رئالیسم از مفاهیم مناقشه‌برانگیزی است که همواره از دغدغه‌های صاحب‌نظران حوزه فلسفه علم و همین‌طور جامعه‌شناسان معرفت علمی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مفهوم رئالیسم انتقادی باسکار و واقع‌گرایی لاتور از دو رویکرد متفاوت است. باسکار معتقد است که بیش‌تر «آن‌چه که هست» وجود دارد تا «آن‌چه که شناخته می‌شود»، بیش‌تر نیرو وجود دارد تا کاربرد و استعمال نیرو. در مقابل، لاتور با روی آوردن به برساخت‌گرایی، به ساخت واقعیت در فرایند فعالیت علمی تاکید می‌ورزد. در این مقاله، ادعای اصلی لاتور و باسکار به‌تفصیل بیان خواهد شد و ضمن بررسی تطبیقی افکار آن دو، وجوه اتفاق ‌نظر و اختلاف آن‌ها تشریح خواهد شد.

From Scientific Realism of Latour to Bhaskar’s Critical Realism

As a controversial notion, realism has always been a major concern of philosophers of science and experts in the field of sociology of scientific knowledge. The main aim of this article is to review and study the two different approaches of Bhaskar’s concept of critical realism and Latour’s realism. Bhaskar argues that there is more ‘what is there’ than ’what is known’; there is more power to the use than application of power. Appealing Constructivism, Latour, in the opposite side, emphasizes making scientific facts thorough the process of scientific activity. In this paper, Latour and Bhaskar’s main claims are illustrated in details, and also through a comparative study of their ideas, congruent and different aspects of their thoughts will be described.