آنالیز مولکولی و فیزیولوژیکی پیری برگ پرچم و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی در گندم نان تحت تنش خشکی انتهایی

در مطالعه فیزیولوژیکی انتقال مجدد مواد فتوسنتزی از ساقه به دانه در طی پر شدن دانه‌ها مواد ژنتیکی جهش‌یافته‌ ابزاری ارزشمند به شمار می‌آیند. دو لاین جهش‌یافته‌ پیشرفته گندم نان (t-67-60 و t-65-7-1) به همراه رقم تیپ وحشی آن‌ها (رقم طبسی) در دو شرایط رطوبتی (مطلوب و 40-30 درصـد ظرفیت مزرعه) به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار کشت شدند. اعمال تنش در مرحله ظهور کامل سنبله (زادوکس 60) آغاز شد و نمونه‌برداری‌ها در 5 مرحله (0، 7، 14، 21 و 28 روز پس ازگرده‌افشانی) انجام شد. بر اساس نتایج انتقال مجدد ساقه و کارایی آن تحت تنش خشکی انتهایی در لاین‌های جهش‌یافته‌ به طور معنی‌داری بیشتر از رقم تیپ وحشی بود. علت این امر قدرت مخزن بالاتر و بروز پیری زودرس در لاین‌های جهش‌یافته‌ نسبت به رقم تیپ وحشی بود. با توجه به روند تغییرات محتوای کلروفیل و بیان نسبی ژن‌های کلیدی فتوسنتزی روبیسکو (زیرواحدهای کوچک و بزرگ روبیسکو و روبیسکو اکتیواز) در ژنوتیپ‌ها طی پر شدن دانه‌ها به نظر می‌رسد تجزیه کلروپلاست و سیستم فتوسنتزی در اثر پیری القاء شده توسط تنش خشکی در لاین‌های جهش‌یافته‌ با شدت بیشتری نسبت به رقم تیپ وحشی اتفاق افتاده است. از آنجایی که پدیده پیری تحریک‌کننده انتقال مجدد مواد فتوسنتزی از ساقه به دانه است، انتقال مجدد ساقه و کارایی آن در لاین‌های جهش‌یافته‌ بیشتر از رقم تیپ وحشی بود. رقم تیپ وحشی نیز بیشتر با تداوم فتوسنتز جاری برگ‌ها در جهت پر کردن دانه‌ها عمل کرده است.