تاثیر ترکیب هورمونی بر پرآوری درون شیشه ای گیاه زنجبیل (zingiber officinale roscoe)

هدف: گیاه زنجبیل (zingiber officinale roscoe) یکی از گیاهان خانواده zingiberaceae بوده و از مهم‌ترین ادویه‌‌های‌‌جهان است که ریزومی تند و معطر تولید می‌کند و خواص درمانی زیادی دارد. این گیاه توانایی تولید بذر را به‌دلیل عقیمی شدید ندارد. تکثیر گیاه از طریق ریزوم، هزینه‌های کشت و احتمال حمله عوامل بیماریزا را بالا می‌برد. بنابراین استفاده از روش‌های تکثیر کشت بافت می‌تواند کمک موثری در جهت افزایش نرخ تکثیر و کنترل آلودگی داشته باشد. برای حصول نتیجه بهتر برای کشت‌بافت، ریزنمونه باید از منابع مادری سالم، تازه و قوی حاصل شود. به دلیل آن که در کالوس و جنین‌زایی سوماتیکی امکان ایجاد موتاسیون وجود دارد معمولا برای تکثیر از این روش‌ها استفاده نمی‌شود و بهتر است از ریز‌نمونه‌های نوک‌شاخه و یا جوانه‌ریزوم که امکان حفظ خصوصیات ژنتیکی را دارند استفاده شود. مواد و روش‌ها: جهت تکثیر مستقیم، از ریزنمونه ساقه‌ی برش خورده گیاه‌بالغ زنجبیل، برگ‌ها، طوقه و قطعات برش خورده جوانه ریزوم زنجبیل در محیط کشت پایه‌ی ms با 9 نوع ترکیب هورمونی مختلف استفاده شد که در آن‌ها از هورمون‌های bap و naa به تنهایی و یا در ترکیب با هم در غلظت‌های‌مختلف به‌منظور شاخه زایی استفاده گردید. ریز‌نمونه ها پس از شاخه‌زایی به محیط کشت ms حاوی یک میلی‌گرم‌ بر ‌لیتر‌naa و iba ‌جهت‌ریشه‌زایی‌منتقل شدند. گیاهچه‌های بدست آمده در گلدان کاشته شده و به تدریج با محیط بیرونی سازگار شدند.نتایج: بهترین ریز نمونه برای تکثیر سریع و آسان زنجبیل جوانه سالم ریزوم این گیاه بود. بهترین تیمار برای شاخه‌زایی، 2‌میلی‌گرم‌ بر‌ لیتر از هورمون bap و یک میلی‌گرم بر لیتر از هورمون naa در محیط‌کشت ms بود که 7‌شاخه در ریزوم جوانه تولید نمود. بهترین تیمار برای ریشه‌زایی، در محیط‌کشت ms حاوی یک میلی‌گرم بر لیتر از هورمون naa بود که 7‌عدد ریشه را در شاخه تولید نمود. در ادامه، گیاهچه‌های کشت‌بافتی در گلدان حاوی خاک باغچه و کوکوپیت به نسبت 1:1 با موفقیت با محیط گلخانه سازگاری یافتند.نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد، ریزازدیادی گیاه زنجبیل تحت تاثیر نوع تنظیم‌کننده‌های رشد و غلظت آن‌ها در محیط‌کشت ms قرار می‌گیرد و ریزنمونه جوانه ریزوم برای تکثیر مستقیم دارای نتایج مطلوبی می‌باشد.

the effect of hormonal combinations on in vitro propagation of ginger (zingiber officinale roscoe)

background and objective ginger (zingiber officinale roscoe) belongs to the zingiberaceae family and it is one of the most important spices in the world which produces spicy and fragrant flavors and it has many healing properties. this plant does not have the ability to produce seeds due to sterility. the growth of the plant through the rhizome causes the cost of cultivation and the probability of pathogen attack. therefore, propagation using in vitro tissue culture be effective method for increasing the rate of proliferation and infection control. for obtaining the better results in tissue culture, explants should be prepared from healthy, fresh and strong maternal sources. somatic embryogenesis usually not used for propagation due to mutation, so it is better to use the rhizome buds as explant to preserve genetic characteristics. material and methodsfor micropropagation, explants including shoot, leaf, collar and buds of ginger in were used and cultured on ms basal medium supplemented with 9 different hormonal combinations (bap alone or in combination with naa) for shoot induction. shoots were transferred to ms medium containing 1 mg/l naa or iba for rooting. plantlets were transferred to pots and gradually adapted to the greenhouse condition.resultsthe best explant for fast and easy multiplication of ginger was the healthy rhizome. ms culture medium supplemented with 2 mg/l bap and 1 mg/l naa produced 7 shoots in each rhizome bud. the best treatment for rooting was ms medium containing 1 mg/l naa which produced 7 roots per shoot. then, the plantlets were successfully adopted in pots containing garden soil and cocopeat at greenhouse condition.conclusionthe results of this study showed that micropropagation of ginger plant is affected by the type of growth regulators and their concentration in ms medium and the rhizome buds were the best explants for direct in vitro propagation of ginger.