آیا انتقال ژن‌های ریشک‌داری به رقم روشن گندم عملکرد و اجزای عملکرد آن را در شرایط آبی تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

هدف: ریشک باعث افزایش فتوسنتز و کاهش خسارت پرندگان می‌شود و در انتشار بذر گونه‌های وحشی نقش ویژه‌ای ایفا می‌نماید. با وجود این در مورد نقش آن در افزایش و یا کاهش عملکرد در شرایط زراعت آبی اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. هدف این پژوهش بررسی تاثیر ریشک بر صفات مهم زراعی مانند تعداد دانه در سنبله، وزن 1000 دانه و زودرسی بود و بدین منظور لاین‌ تقریبا ایزوژن (nil) در زمینه ژنتیکی رقم روشن برای صفت ریشک ایجاد و نقش این صفت در عملکرد و اجزای عملکرد بررسی گردید. مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر در یک برنامه 10 ساله به‌نژادی (از سال 1389 تا 1399)، ریشک‌داری با استفاده از روش تلاقی برگشتی از رقم مهدوی به روشن منتقل شد. در نسل دوم تلاقی برگشتی پنجم (bc5f2) نتاج ریشک‌دار و بدون ریشک (لاین‌های ایزوژن با زمینه ژنتیکی روشن) گزینش شدند. لاین‌های ایزوژن همراه با والدین تلاقی (روشن و مهدوی) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تکرار در سال زراعی 1400 1401 در شرایط زراعت آبی کرمان مورد ارزیابی قرار گرفتند.نتایج: در این پژوهش انتقال ریشک از رقم مهدوی به رقم روشن با موفقیت انجام شد. نتاج روشن ریشک‌دار با تراکم زراعی (300 بوته در متر مربع) مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج مقایسه میانگین‌ها نشان داد از 16 صفت مهم زراعی مورد ارزیابی فقط تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و ارتفاع بوته تحت تاثیر ریشک‌ قرار گرفت. ریشک باعث افزایش عملکرد رقم روشن به میزان 820 کیلوگرم در هکتار شد، ولی این افزایش معنی‌دار نبود. لاین روشن ریشکدار نسبت به روشن 26% تعداد دانه در سنبله بیشتری تولید کرد. افزایش 12 درصدی تعداد سنبلچه در سنبله لاین ریشک‌دار نیز افزایش تعداد دانه در سنبله را تایید می‌نماید. لاین ایزوژن ریشک دار نسبت به رقم روشن به طور متوسط 12 سانتی‌متر ارتفاع بیشتری داشت که 6 سانتی‌متر آن به خاطر طول ریشک بود. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد ریشک‌داری نه تنها تاثیر منفی بر عملکرد گندم در شرایط آبی ندارد، بلکه با افزایش تعداد دانه در بوته می‌تواند باعث افزایش عملکرد شود. به دلیل کاهش خسارت پرندگان، لاین امیدبخش ایجاد شده می‌تواند جایگزین مناسبی برای رقم روشن باشد.

does transfer of awn controlling genes to the roshan bread wheat cultivar affect yield and yield components of this cultivar under well watered conditions?

objectiveawns increase photosynthesis, reduce bird damage, and play a distinct role in grains spreading of wild species. however, there are some challenges to its effect on grain yield under irrigated conditions. the objective of this research was evaluation the effect of awns on important agronomic traits including grains number per spike, 1000 grain weight and earliness. for this purpose, near isogenic line in roshan’s background was developed to assess the effect of this trait on yield and yield components. materials and methodsin the present study, in a 10 year wheat breeding program (from 2010 to 2020), awny head characteristic was transferred from mahdavi to roshan using backcrossing. in the second generation of the fifth backcross (bc5f2), awny and awnless progenies (isogenic lines with the genetic background of roshan) were selected. isogenic lines and their parents (roshan and mahdavi) were evaluated in a randomized complete block design with five replications in the 2021 2022 cropping season under irrigated conditions. resultsin the present research, the awny head character was successfully transferred from mahdavi to the roshan cultivar. the awny roshan was cultivated under farm conditions (300 plants m 2). the results of mean comparisons showed that, out of the 16 evaluated agronomical traits, only three traits including grains number per spike, spikelet number per spike, and plant height were affected by awns. awny head characteristic increased grain yield by 820 kg/ha in comparison with roshan, but it was not significant. awny roshan produced 26% more grains number per spike than roshan. the significant increase of spikelet number per spike in awny line also confirmed the increasing of grains number per spike. in comparison with roshan, awnd isogenic line had 12 cm higher plant height, where 6 cm was due to awn length. conclusionsawns not only did not hurt the wheat yield under irrigated conditions of kerman but also potentially can increase grain yield by increasing the number of grains per plant. due to the reduction of bird damage, the promising line produced in the present research can be an appropriate alternative for the roshan cultivar.