شناسایی نشانگرهای ریزماهواره پیوسته با مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه در ژنوتیپ‌های برنج

هدف: بیماری تغییر رنگ دانه برنج به عنوان تهدید جدی بر عملکرد دانه و کیفیت آن در ارقام دیررس و به‌نژادی‌شده در نواحی برنج‌کاری شمال ایران محسوب شده که موجب ایجاد خسارت در کیفیت و خصوصیات فیزیکی بذر می‌گردد. بدین جهت به‌نژادی ژنوتیپ‌های برنج برای صفت مقاومت به بیماری، از استراتژی‌های ترجیحی در مدیریت بیماری تغییر رنگ دانه در برنج محسوب می‌شود. یکی از مهمترین کاربردهای نشانگرهای مولکولی در برنامه‌های به‌نژادی گیاهان، نقش آن‌ها در افزایش کارایی به‌نژادی سنتی گیاهان از طریق انتخاب غیرمستقیم با کاربرد نشانگرهای پیوسته با صفات هدف می‌باشد. از این‌رو، در این پژوهش، از تجزیه ارتباطی برای شناسایی نشانگرهای پیوسته مرتبط با صفت مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه در ژنوتیپ‌های برنج استفاده شد.مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر، جهت ارزیابی فنوتیپی مقاومت 94 ژنوتیپ برنج شامل ارقام محلی و به‌نژادی‌شده ایرانی و وارداتی به بیماری تغییر رنگ دانه طی دو سال زراعی 1396 و 1397 مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی ژنوتیپی با استفاده از 128 نشانگر چند‌شکل ریزماهواره روی 94 ژنوتیپ برنج اجرا شد. سپس تجزیه ارتباطی از طریق مدل خطی عمومی (glm) و مدل خطی مخلوط (mlm)، با استفاده از نرم‌افزار tassel انجام شد. نتایج: نتایج ارزیابی فنوتیپی نشان داد که تنوع بالایی در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه برای مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه وجود دارد. بر اساس تجزیه ساختار مبتنی بر مدل، ژنوتیپ‌های برنج مورد بررسی در دو زیر‌جمعیت کلاستربندی شدند. در تجزیه ارتباطی به دو روش glm و mlm، بعد از تصحیح بنفرونی به ترتیب، 12 و 3 نشانگر ارتباط معنی‌داری را با صفت مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه در هر دو سال نشان دادند.نتیجه‌گیری: نشانگرهای rm242، rm5709 و rm5955 در دو مدل آماری glm و mlm ارتباط معنی‌داری با مقاومت به بیماری تغییر رنگ دانه در دو سال 1396 و 1397 نشان دادند. بنابراین می‌توان از آن‌ها به عنوان نشانگرهای پیوسته با صفت مقاومت در برنامه‌های به‌نژادی برنج نظیر انتخاب به کمک نشانگر استفاده نمود.