ارزیابی تنوع ژنتیکی گندم‌ های اینکورن غرب ایران با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره‌ای

هدف: وجود تنوع ژنتیکی در گیاهان زراعی و اجداد وحشی آن‌ها نقش مهمی در پیشرفت برنامه‌های به‌نژادی دارد. گونه‌ اینکورن (triticum monococcum l. ssp. boeoticum) در نواحی غربی ایران تنوع وسیع و پراکنش جغرافیایی گسترده‌ای دارد. هدف از این تحقیق بررسی تنوع ژنتیکی گندم‌های اینکورن جمع‌‌آوری شده از این منطقه با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره‌‌ای بود. مواد و روش‌ها: تنوع ژنتیکی 163 ژنوتیپ گندم‌ اینکورن جمع‌آوری شده از 34 مکان متفاوت از سه استان غربی ایران با استفاده از 19 جایگاه ژنی ssr از ژنوم a گندم هگزاپلویید بررسی شد. نتایج: در 163 ژنوتیپ گندم اینکورن مورد مطالعه در مجموع 151 آلل چندشکل برای 19 جایگاه ریزماهواره‌ای با میانگین 7.94 شناسایی شد. دامنه محتوای اطلاعات چندشکلی (pic) در ژنوتیپ‌‌های مورد مطالعه بین 0.64 برای جایگاه ژنی xgwm480-3a تا 0.89 برای جایگاه ژنی xgwm4-4a متغیر بود. میانگین محتوای اطلاعات چندشکلی در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه 0.77 بود. با توجه به نتایج بدست آمده جایگاه‌های ژنیxgwm4-4a ، xgwm610-4a و xgwm282-7a مناسب‌ترین جایگاه‌ها برای بررسی تنوع ژنتیکی و تمایز ژنوتیپ‌های مورد مطالعه گندم اینکورن تشخیص داده شدند. میانگین ضریب شانون به میزان 0.16 نشان دهنده تنوع متوسط در ژنوتیپ‌های تحت بررسی بود. متوسط مکان‌های ژنی چندشکلی در 34 جمعیت مورد مطالعه 36.74 درصد و میانگین هتروزیگوسیتی برابر 0.114 برآورد شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مولکولی برای 34 جمعیت گندم اینکورن، اختلاف بین و درون جمعیت‌های مورد مطالعه به ترتیب 7 و 93 درصد مشاهده شد. تجزیه خوشه‌ای با استفاده از ضرایب جاکارد و بر اساس الگوریتم upgma ژنوتیپ‌های مورد مطالعه گندم اینکورن را در 10 گروه طبقه‌بندی نمود. طبق نتایج حاصل از تجزیه به مختصات اصلی دو بردار اولیه به ترتیب 29.33 و 24.01 درصد از کل واریانس ژنتیکی مولکولی را تبیین نمودند. نتیجه‌گیری: نتایج حکایت از مفید بودن نشانگرهای ریزماهواره در شناسایی و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های گندم اینکورن داشت، به‌طوریکه از اطلاعات بدست آمده می‌توان در پروژه‌های اصلاحی، برنامه‌ریزی حفاظت ژرم پلاسم و ایجاد کلکسیون از جمعیت‌های گندم اینکورن استفاده نمود.